Sütteki somatik hücre sayısını belirleyen testlerden CMT, her türlü saha şartlarında yapılabilmesi nedeni ile oldukça sık kullanılan bir metottur^1,2. Sütteki somatik hücre sayısı ve pH'daki değişiklikleri tespit ederek sonuç veren CMT negatif, şüpheli, +, ++ ve +++ olarak adlandırılan 5 skalada değerlendirilmektedir³.

İneklerde sütün Eİ özellikle subklinik mastitislerin teşhisi amacıyla kullanılmaktadır. Günümüzde bu amaçla elde taşınabilen ve Milk Checker adı verilen cihazlar geliştirilmiştir. Sütteki Eİ bileşimindeki laktoz ve Na, Cl gibi elektrolitlerin konsantrasyonuna bağlı olarak değişmektedir. Sütün Eİ hayvanın ırkına, yaşına, laktasyon dönemine, süt verimine, vücuttaki generalize enfeksiyonlara, verilen rasyona, hayvanın bulunduğu seksüel siklus dönemine ve gebelik durumuna göre değişmektedir. Sabah sağımındaki değerlerle, akşam sağımındaki değerlerin farklı olduğu, hatta sağımın başlangıcındaki değerlerle sağım sonundaki değerlerin bile değişkenlik gösterebileceği bildirilmektedir. Bu açıdan sütün Eİ'ne göre yapılan değerlendirmelerde bu faktörlerinde göz önünde bulundurulması gerekmektedir^4-9.

Bu çalışmada, ineklerde subklinik mastitislerin teşhisinde laboratuvar şartlarına bağlı kalınmadan pratik olarak kullanılabilen sütün Eİ ile CMT'nin karşılaştırılması ve öneminin ortaya konulması amaçlandı.

Sütün Eİ, elde taşınan Milk Checker (Eisai Co., Ltd., Tokyo, Japan) cihazı ile ölçüldü. Daha sonra meme loblarından elde edilen Eİ değerleri toplanıp 4'e bölünerek o hayvan için Eİ değeri hesaplandı¹⁰.

California Mastitis Test, Rişvanlı ve Kalkan³'nın tarif ettiği şekilde uygulandı.

Daha sonra elde edilen CMT ve Eİ değerleri birbirleriyle karşılaştırıldı.

Verilerin parametrik test varsayımlarını karşılayıp karşılamadığı SPSS Statistics 22 paket programı kullanılarak, kontrol edildi ve normal dağılım göstermemesi sebebiyle verilerin uyumlu olup olmadığını belirlemek için Wilcoxon t testi kullanıldı¹¹.

Büyütmek İçin Tıklayın

Tablo 1: CMT ve sütün Eİ değerlerinin karşılaştırılması

Elazığ bölgesinde yapılan bir çalışmada^12, bir yıl boyunca düzenli aralıklarla muayene edilen 1249 hayvandan 689'u CMT'ye pozitif (%55.17) sonuç verdiği, bu hayvanlara ait 4996 meme lobunun, 1465'inin ise CMT pozitif (%29.32) olduğu bildirilmektedir. Sunulan çalışmada ise sadece CMT'ye pozitif sonuç veren hayvanlar kullanılmış ve bu hayvanlarında genelinin +1 derecede CMT pozitif oldukları tespit edilmiştir.

Küplülü ve ark.¹³'nın yaptığı bir çalışmada CMT ve sütün Eİ sonuçlarının birbirine paralellik arz ettiği ancak bu paralelliğin farklı mastitis etkenlerine göre değiştiği bu nedenle daha kapsamlı çalışmalara ihtiyaç olduğu bildirilmektedir. Sunulan çalışmada ise materyal olarak kullanılan ineklerin genel olarak +1 derecede CMT'ye pozitif sonuç verdiği ve bu hayvanlara ait meme loblarındaki sütün Eİ'nin ise 5.81±0.06 mS/cm olduğu tespit edildi. Ayrıca, CMT sonuçlarıyla sütün Eİ sonuçlarının uyumsuz olduğu belirlendi. Bu durum CMT ve sütün Eİ sonuçlarının özellikle subklinik mastitislerin teşhisinde tek başlarına kullanılabilirliğinin hala şüpheli olduğunun göstergesi olarak yorumlanabilir.

1) Baştan A, Kaymaz M, Fındık M, Erünal N. İneklerde subklinik mastitislerin elektriksel iletkenlik, somatik hücre sayısı ve California Mastitis Test ile saptanması. AÜ Vet Fak Derg 1997; 44: 1-6

2) Baştan A. İneklerde Meme Hastalıkları. 2. Baskı, Ankara: Alp Ofset Matb, 2007.

3) Rişvanlı A, Kalkan C. Sütçü ineklerde yaş ve ırkın subklinik mastitisli memelerin sütlerindeki somatik hücre sayıları ile mikrobiyolojik izolasyon oranlarına etkisi. YYÜ Vet Fak Derg 13; 84-87: 2002.

4) Cepero RO, Reiner LT, Suarez FY, et al. Electrical conuctivity of bulk milk and comparisions with other methods of detecting mastitis. Revista Produccion Anim 1993; 7: 117-119.

5) Fascar I, Ban I. A new, portable electronic device for the early diagnosis of bovine mastitis. Magyar Allatorvosok Lapja 1992; 47: 418-422.

6) Hamana K, Taura Y, Arakawa K, et al. Detection of subclinical mastitis by electronic conductivity measurement and California mastitis test. Kagoshima Daigaku Gaku 1989; 39: 189-194.

7) Hillerton JE, Walton AW. Identification of subclinical mastitis with a hand-held electrical conductivity meter. Vet Rec 1991; 128: 513-515.

8) Laevens H, Kruif A, De-kruif A. Detection of mastitis on dairyfarms. Agricontact 1995; 272: 13-16.

9) Timurkan H. İneklerde yaş ve ırkın sütün elektriksel iletkenliği üzerine etkisi. DAUM Derg 2004; 2: 55‐58.

10) Aydin M, Risvanli A, Timurkan H, Kaygusuzoglu E. The correlation between the electrical conductivity of milk and the blood progesterone levels in cows. J S Afr Vet Assoc 2008; 79: 153-154.

11) Özdamar K. SPSS ile Biyoistatistik. Yenilenmiş 5. Baskı, Eskişehir: Kaan Kitabevi, 2003.

12) Rişvanlı A, Kalkan C. Elazığ bölgesi süt ineklerinde klinik ve subklinik mastitislerin dağılımı, mastitislere neden olan mikroorganizmaların izolasyonu ve antibiyotiklere duyarlılıkları üzerine araştırma. Süt İnekçiliğinde Mastitis Sempozyumu, 59-67, Burdur, 2001.

13) Küplülü Ş, Vural R, İzgür H, et al. Subklinik mastitislerin tanısında “Milk Checker”'in kullanımı. AÜ Vet Fak Derg 1995; 42: 281-284.