Mevsimsel olarak Keban Baraj Gölü su örneklerinde belirlenen Cu, Fe, Zn, Cr ve Cd konsantrasyonları Tablo
1’de verildi.
Büyütmek İçin Tıklayın |
Tablo 1: Keban Baraj Gölü su örneklerinde tespit edilen ağır metaller ve konsantrasyonları (mg/L) |
M. mastacembelus’un kas dokusunda Cu, Fe, Zn, Cr ve Cd elementlerinin birikim düzeyleri tespit edilmiş olup, ağır metal konsantrasyonlarının balık ağırlığı, balık uzunluğu ve eşeye bağlı olarak değişim gösterdiği belirlendi. Kas dokuda belirlenen elementlerin konsantrasyonları karşılaştırıldığında en fazla bikrim gösteren elementin Fe (32.608 mg/kg), en az birikim gösteren elementin ise Cr (0.0059 mg/kg) olduğu tespit edildi. Cu, Cd ve Zn elementlerinin konsantrasyonları ise sırasıyla 0.028 mg/kg, 0.0060 mg/kg ve 16.326 mg/kg olarak belirlendi (Şekil 1, 2).
Araştırma süresince incelenen 37 adet M. mastacembelus’un ağırlığı 50.1-982.9 g arasında tespit edilmiş olup, balıklar 50-199 g (A1), 200-399 g (A2), 400-599 g (A3), 600-799 g (A4) ve 800-999 g (A5) şeklinde beş farklı ağırlık grubuna ayrıldı ve ağırlık gruplarına bağlı olarak ağır metallerin birikim düzeyleri karşılaştırıldı.
En düşük Cu konsantrasyonu A1 ağırlık grubunda 0.018 mg/kg olarak, en yüksek konsantrasyon ise A4 ağırlık grubunda 0.038 mg/kg olarak tespit edildi. Ağırlık grubu arttıkça Cu konsantrasyonunun da düzenli bir şekilde artış gösterdiği belirlenmiş olup, sadece A5 ağırlık grubunda bir düşüş olduğu görüldü (Şekil 3). Ayrıca, Cu birikiminin ağırlık gruplarına bağlı olarak değişimi istatistiksel olarak önemli (P<0.05) bulundu.
En düşük Cr konsantrasyonu A1 ağırlık grubunda 0.0046 mg/kg olarak, en yüksek konsantrasyon ise A4 ağırlık grubunda 0.0069 mg/kg olarak tespit edildi. Ağırlık grubuna bağlı olarak Cr konsantrasyonunda düzensiz bir şekilde artış ve azalmalar olduğu belirlendi (Şekil 3). Ayrıca, Cr birikiminin ağırlık gruplarına bağlı olarak değişimi istatistiksel olarak önemli (P<0.05) bulundu.
Büyütmek İçin Tıklayın |
Şekil 3: M. mastacembelus’un kas dokusunda ağırlık gruplarına bağlı olarak Cu, Cr ve Cd birikim düzeyleri |
En düşük Cd konsantrasyonu A1 ağırlık grubunda 0.0051 mg/kg olarak, en yüksek konsantrasyon ise A4 ağırlık grubunda 0.0075 mg/kg olarak belirlendi. Ağırlık grubu arttıkça Cd konsantrasyonunun da düzenli bir şekilde artış gösterdiği (A5 hariç) tespit edildi (Şekil 3). Ayrıca, Cd birikiminin ağırlık gruplarına bağlı olarak değişimi istatistiksel olarak önemli (P<0.05) bulundu.
En düşük Fe konsantrasyonu A1 ağırlık grubunda 13.58 mg/kg olarak, en yüksek konsantrasyon ise A5 ağırlık grubunda 61.21 mg/kg olarak tespit edildi. Ağırlık grubu arttıkça Fe konsantrasyonunun da düzenli bir şekilde artış gösterdiği belirlendi (Şekil 4). Ayrıca, Fe birikiminin ağırlık gruplarına bağlı olarak değişimi istatistiksel olarak önemli (P<0.05) bulundu.
Büyütmek İçin Tıklayın |
Şekil 4: M. mastacembelus’un kas dokusunda ağırlık gruplarına bağlı olarak Fe ve Zn birikim düzeyleri |
En düşük Zn konsantrasyonu A1 ağırlık grubunda 12.02 mg/kg olarak, en yüksek konsantrasyon ise A5 ağırlık grubunda 22.00 mg/kg olarak tespit edildi. Ağırlık grubu arttıkça, Zn konsantrasyonunun da düzenli bir şekilde artış gösterdiği belirlendi (Şekil 4). Ayrıca, Zn birikiminin ağırlık gruplarına bağlı olarak değişimi istatistiksel olarak önemli (P<0.05) bulundu.
Araştırma süresince incelenen balıkların total boyları 301-735 mm arasında olup, balıklar 300-399 mm (U1), 400-499 mm (U2), 500-599 mm (U3), 600-699 mm (U4) ve 700-799 mm (U5) olmak üzere beş farklı uzunluk grubuna ayrıldı ve uzunluk gruplarına bağlı olarak ağır metallerin birikim düzeyleri karşılaştırıldı.
En düşük Cu konsantrasyonu U1 uzunluk grubunda 0.0153 mg/kg olarak, en yüksek konsantrasyon ise U4 uzunluk grubunda 0.0408 mg/kg olarak tespit edildi. Uzunluk grubu arttıkça Cu konsantrasyonunun da düzenli bir şekilde artış gösterdiği belirlenmiş olup, sadece U5 uzunluk grubunda bir düşüş olduğu görüldü (Şekil 5). Ayrıca, Cu birikiminin uzunluk gruplarına bağlı olarak değişimi istatistiksel olarak önemli (P<0.05) bulundu.
Büyütmek İçin Tıklayın |
Şekil 5: M. mastacembelus’un kas dokusunda uzunluk gruplarına bağlı olarak Cu, Cr ve Cd birikim düzeyleri |
En düşük Cr konsantrasyonu U1 uzunluk grubunda 0.0042 mg/kg olarak, en yüksek konsantrasyon ise U5 uzunluk grubunda 0.0081 mg/kg olarak tespit edildi. Uzunluk grubuna bağlı olarak Cr konsantrasyonunda düzensiz bir şekilde artış ve azalmalar olduğu belirlendi (Şekil 5). Ayrıca, Cr birikiminin uzunluk gruplarına bağlı olarak değişimi istatistiksel olarak önemli (P<0.05) bulundu.
En düşük Cd konsantrasyonu U1 uzunluk grubunda 0.0049 mg/kg olarak, en yüksek konsantrasyon ise U4 uzunluk grubunda 0.0069 mg/kg olarak belirlendi. Uzunluk grubu arttıkça Cd konsantrasyonunda da düzenli bir şekilde artış (A5 hariç; 0.0056 mg/kg) tespit edildi (Şekil 5). Ayrıca, Cd birikiminin uzunluk gruplarına bağlı olarak değişimi istatistiksel olarak önemli (P<0.05) bulundu.
En düşük Fe konsantrasyonu U1 uzunluk grubunda 12.1421 mg/kg olarak, en yüksek konsantrasyon ise U5 uzunluk grubunda 57.3895 mg/kg olarak tespit edildi. Uzunluk grubu arttıkça Fe konsantrasyonunun da düzenli bir şekilde artış gösterdiği belirlendi (Şekil 6). Ayrıca, Fe birikiminin uzunluk gruplarına bağlı olarak değişimi istatistiksel olarak önemli (P<0.05) bulundu.
Büyütmek İçin Tıklayın |
Şekil 6: M. mastacembelus’un kas dokusunda uzunluk gruplarına bağlı olarak Fe ve Zn birikim düzeyleri |
En düşük Zn konsantrasyonu U1 uzunluk grubunda 11.3544 mg/kg olarak, en yüksek konsantrasyon ise U5 uzunluk grubunda 21.2545 mg/kg olarak tespit edildi. Uzunluk grubu arttıkça, Zn konsantrasyonunda düzenli bir şekilde artış görüldü (Şekil 6). Ayrıca, Zn birikiminin ağırlık gruplarına bağlı olarak değişimi istatistiksel olarak önemli (P<0.05) bulundu.
Araştırma süresince 16 adet dişi, 21 adet erkek M. mastacembelus’da eşeye bağlı olarak ağır metallerin birikim düzeyleri karşılaştırıldı. Cu birikiminin her iki eşeyde bir birine yakın olduğu belirlenirken; Cr, Cd, Fe ve Zn elementlerinin birikiminin ise erkeklerde, dişilere oranla biraz fazla olduğu belirlendi (Şekil 7, 8). Dişiler için Cu konsantrasyonu 0.0287 mg/kg olarak belirlenirken, erkekler için 0.0279 mg/kg olarak belirlendi. Dişiler için Cr, Cd, Fe ve Zn konsantrasyonları sırasıyla 0.0054 mg/kg, 0.0057 mg/kg, 30.2383 mg/kg ve 15.7105 mg/kg olarak tespit edilirken, erkekler için sırasıyla 0.0063 mg/kg, 0.0062 mg/kg, 34.4139 mg/kg ve 16.7940 mg/kg olarak tespit edildi. Ayrıca, M. mastacembelus’un kas dokusunda tespit edilen ağır metallerin eşeye bağlı olarak birikiminin istatistiksel olarak önemsiz olduğu (P>0.05) belirlendi.
Büyütmek İçin Tıklayın |
Şekil 7: M. mastacembelus’un kas dokusunda eşeye bağlı olarak Cu, Cr ve Cd birikim düzeyleri |
Büyütmek İçin Tıklayın |
Şekil 8: M. mastacembelus’un kas dokusunda eşeye bağlı olarak Fe ve Zn birikim düzeyleri |