Gereç ve Yöntem: Bu çalışmaya Fırat Üniversitesi Tıp Fakültesi Çocuk Sağlığı ve Hastalıkları Servisi’ne yatırılarak takip edilen yaşları 2 ay ile 18 yaş arası değişen hastalar dâhil edildi. Malnütrisyon derecesini belirlemek için Gomez, Waterlow ve Dünya Sağlık Örgütü (DSÖ)’nün sınıflamaları kullanıldı. Malnütrisyon sınıflamasında, -2.0 SD ile -3 SD arası hafif-orta malnütrisyon, -3 SD’den küçük değerler ise ağır malnütrisyon olarak değerlendirildi.

Bulgular: Toplam 1063 hastanın 604’ü (%56.8) erkek çocuklardan oluşmaktaydı. Hastaların yaş ortalaması 5.70±5.36 yıl (Erkek: 4.9±4.97; kız: 6.75±5.69) idi. Hastalar yaşa göre ağırlık, yaşa göre boy ve boya göre ağırlık hesaplamaları ile değerlendirildiğinde malnütrisyon oranları sıra ile %43.1, %26.2 ve %34.5 olarak bulundu. Yaşa göre ağırlık z-skoruna göre hastaların %11.8’inde hafif-orta malnütrisyon ve %2’sinde ağır malnütrisyon saptandı. Yaşa göre boy z- skorunda ise bu oranlar sıra ile %10 ve %4,9 idi. Triseps deri kıvrım kalınlığı ve vücut kitle indeksine göre yapılan değerlendirmelerde ise olguların sıra ile %15.8 ve %21’inde malnütrisyon tespit edildi.

Sonuç: Bu çalışmaya göre hastanede yatan çocuklarda malnütrisyon sıklığının günümüzde halen yüksek olduğu gözlendi. Hastaneye yatırılan her çocuğun beslenme durumunun değerlendirilmesi gerekmektedir.

Bu çalışmada üçüncü basamak sağlık merkezinde yatarak tedavi gören çocuklarda malnütrisyon sıklığının araştırılması amaçlandı.

Bu çalışmaya Fırat Üniversitesi Tıp Fakültesi Çocuk Sağlığı ve Hastalıkları Servisi’ne bir yıllık süre süre içerisinde yatırılarak takip edilen yaşları 2 ay ile 18 yaş arası değişen hastalar dâhil edildi.

Çalışmaya 2 aylıktan küçük olan hastalar, yeni doğan servis ve yoğun bakım hastaları, acil servis hastaları, ilk iki yaşta düşük doğum ağırlığı ve prematürite öyküsü olan hastalar dâhil edilmedi. Tekrarlayan yatışları olan hastalar ise bir kez değerlendirmeye alındı. Çalışmanın içeriği ailelere anlatıldı ve ailelerin sözlü ve yazılı onamı alındıktan sonra olgular çalışmaya dâhil edildi. Ailelerden anne ve baba yaşı, anne ve baba eğitim durumları ve ekonomik gelir bilgileri alındı.

Antropometrik Ölçümler: Çalışmaya alınan hastaların vücut ağırlığı, boy uzunluğu, baş çevresi, üst kol orta çevresi ve triseps deri kıvrım kalınlığı gibi antropometrik ölçümleri yapıldı. Ölçümler aynı kişi tarafından ve aynı ölçüm gereçleri ile yapıldı. İki yaşın altındaki çocuklar dijital bebek tartısıyla çıplak tartıldı. İki yaşından büyük çocuklar ise erişkin tartısıyla tartıldı. Boy ölçümleri ise iki yaşın altındaki çocuklar düz bir zeminde, sırtüstü pozisyonda, başı sabitlenip ayakları birleştirilerek boy ölçer ile ve iki yaşından büyük çocuklar ise ayakta, dik pozisyonda tartının üzerinde olan boy ölçerle yapıldı. Tüm ölçümlerde daha önce kalibrasyonu yapılmış SECA marka boy ve kilo ölçerler kullanıldı.

Antropometrik Ölçümlerin Değerlendirilmesi: Antropometrik ölçümler sonrası elde edilen değerler kullanılarak her bir hastanın beslenme durumunu değerlendirmek üzere aşağıdaki formüller kullanılarak her hasta için yaşa göre ağırlık (YGA), yaşa göre boy (YGB), boya göre ağırlık (BGA), vücut kitle indeksi (VKİ), üst kol orta çevresi/baş çevresi (ÜKÇ/BÇ), YGA ve yaşa göre boy z- skorları belirlendi⁵.

Her bir hastanın VKİ persentil değeri, referans persentil değerlerine göre %5 persentil altı malnütrisyon, %5-85 persentil arası normal, %85-94 persentil fazla kilolu, >95 persentil obez olarak değerlendirildi⁶.

Her hastanın triceps deri kıvrım kalınlığı (TDKK) değerlendirmesinde 2 ay-5 yaş arası çocuklarda WHO’nun 2007 yılında yayınladığı persentil değerleri, 6-18 yaş arası çocuklar için ise Öztürk ve ark.⁷’nın Türk çocukları için TDKK referans değerleri kullanıldı. Buna göre; %5-95 persentil arası normal, %5 persentilin altı malnütrisyon olarak değerlendirildi.

Özellikle 3-48 ay arası çocukların beslenme durumunun değerlendirilmesinde ÜKÇ/BÇ oranı basit ve değerli bir ölçüttür. Üst kol orta çevresi/baş çevresi oranına göre hastalar Knawati ve Mc Laren Sınıflaması kullanılarak >0.31 normal, 0.31–0.28 arası hafif malnütrisyon, 0.27–0.25 arası orta malnütrisyon, <0.25 ağır malnütrisyon olarak değerlendirildi ⁸.

Malnütrisyon derecesini belirlemek için Gomez⁹ ve Waterlow¹⁰ sınıflamaları kullanıldı. Gomez Sınıflamasına göre YGA; %90 üstü normal, %75-90 arası hafif derecede malnütrisyon, %60-74 arası orta derecede malnütrisyon, %60 altı ise ağır derecede malnütrisyon olarak kabul edildi. Waterlow Sınıflamasına göre YGB; %95 üstü normal, %90-95 arası hafif derecede kronik malnütrisyon, %85-89 arası orta derecede kronik malnütrisyon, %85 altı ise ağır derecede kronik malnütrisyon olarak kabul edildi. Boya göre ağırlık akut malnütrisyonu değerlendirmek için kullanıldı.

Yaşa göre ağırlık ve yaşa göre boy z- skorları için aynı yaş ve cinsiyetteki referans standart deviasyon değerleri kullanılarak¹¹ malnutrisyon sınıflamasında –1,01 SD ile -2 SD arası hafif malnutrisyon, -2,01 SD ile - 3 SD arası orta malnutrisyon, -3 SD’den küçük değerler ise ağır malnutrisyon olarak değerlendirildi.

Sosyo-ekonomik durum tespiti ailelerin aylık gelirleri göz önünde alınarak yapıldı. Aylık gelirleri; asgari ücretin altında olanlar düşük, asgari ücretin 1-3 katı olanlar orta, asgari ücretin 3-10 katı arası orta-yüksek, asgari ücretin 10 kat ve üstü olanlar yüksek gelirli olarak kabul edildi.

İstatistiksel Yöntemler: Tüm veriler SPSS version 22.0 (IBM, Chicago, IL, USA) programı kullanılarak analiz edildi. Normal dağılan verilerde, ortalama±standard sapma değerleri verildi. Ortalamaların karşılaştırmasında Bağımsız örneklem t testi ve yüzdelerin karşılaştırmasında ki-kare testi kullanıldı. p<0.05 değeri istatistiksel olarak anlamlı kabul edildi.

Büyütmek İçin Tıklayın

Tablo 1: Hastaların demografik özellikleri

Hastalık süresi açısından akut ve kronik hastalık olarak değerlendirme yapıldığında, akut hastalık grubundaki hasta sayısı 678 (%63.8) ve kronik hastalık grubundaki hasta sayısı 385 (%36.2) olarak saptandı. Hastaların yaş gruplarına göre dağılımı Tablo 2’de verildi.

Büyütmek İçin Tıklayın

Tablo 2: Olguların hastalık süresi, yaş gruplarına ve hastalık tanı gruplarına göre dağılımı

Hastaların antropometrik ölçümlerinden elde edilen ortalamalar cinsiyete göre değerlendirildiğinde YGA, YGB, BGA, yaşa göre ağırlık z- skoru, yaşa göre boy z- skoru, TDKK, VKİ ortalamalarında gruplar arasında istatistiksel olarak anlamlı fark saptandı (p<0.05), Hastalık süresi açısından yapılan değerlendirmede ise akut ve kronik hastalıklar arasında TDKK ortalaması için istatistiksel olarak anlamlı fark olduğu gözlendi (p<0.05).

Hastaların malnütrisyon görülme oranları hastalık sürelerine göre değerlendirildiğinde YGA için akut ve kronik hastalıklarda malnütrisyon görülme oranları sıra ile %41.3 (n=280) ve %46.5 (n=179), YGB için %23.5 (n=159) ve %31.2 (n=120), BGA için %35.1 (n=238) ve %33.5 (n=129), yaşa göre ağırlık z- skoru için %11.9 (n=81) ve %16.9 (n=65), yaşa göre boy z- skoru için %14.0 (n=95) ve %16.4 (n=63), TDKK için %18.7 (n=127) ve %10.6 (n=41), VKİ için %21.5 (n=146) ve %20.3 (n=78), ÜKÇ/BÇ için %65.2 (n=277) ve %68.9 (n=91) olarak elde edildi. Akut ve kronik hastalıklar arasında yaşa göre boy, yaşa göre boy z- skoru ve TDKK analizlerinde istatistiksel olarak anlamlı fark tespit edildi (p<0.05).

Yaşa göre ağırlık açısından malnutrisyon oranı %43.1, YGB açısından malnütrisyon oranı %26.2 ve BGA açısından malnütrisyon oranı %34.5 tespit edildi. Çalışmaya alınan tüm hastaların Gomez ve Waterlow Sınıflamasına göre malnütrisyon oranları Tablo 3’te verildi.

Büyütmek İçin Tıklayın

Tablo 3: Gomez ve Waterlow Sınıflamasına göre malnütrisyon oranları

Yaşa göre ağırlık z-skoru ve yaşa göre boy z- skoruna göre malnütrisyon oranları sıra ile %13.8 ve %14.9 olarak tespit edildi. Triseps deri kıvrım kalınlığı ve VKİ göre yapılan sınıflamalarda ise sıra ile %15.8 (n=168) ve %21.1 (n=224) malnütrisyon tespit edildi.

2-48 ay arası 577 hastada ÜKÇ/BÇ değerlendirmesine göre %50.8 (n=283) hafif, %13.1 (n=73) orta, %2.2 (n=12) ağır malnütrisyon tespit edildi.

Olguların cinsiyete göre malnütrisyon durumları karşılaştırıldığında malnütrisyon oranları yaşa göre ağırlık için erkek ve kızlarda sıra ile %45.5 (n=275) ve %40 (n=184) saptandı. Cinsiyete göre malnütrisyon durumlarının karşılaştırması Tablo 4 de verildi. Cinsiyet açısından karşılaştırıldığında gruplar arasında istatistiksel olarak anlamlı farklılık bulunmadı (p>0.05).

Büyütmek İçin Tıklayın

Tablo 4: Cinsiyete göre malnütrisyon durumlarının karşılaştırılması

Hastaların yaşa göre gruplara ayrılarak yapılan malnütrisyon değerlendirmesi Tablo 5 de verildi. Yaşa göre ağırlık, yaşa göre ağırlık z- skoru ve VKİ için en yüksek malnütrisyon 145-216 ay arası hasta grubunda gözlendi. Yaşa göre boy, yaşa göre boy z- skoru ve TDKK için en yüksek malnütrisyon 2-12 ay arası hasta grubunda saptandı. Boya göre ağırlık incelendiğinde en yüksek malnütrisyon 61-144 ay arası grupta gözlendi.

Büyütmek İçin Tıklayın

Tablo 5: Yaş gruplarına göre malnütrisyon durumlarının karşılaştırılması

Hastaların anne eğitim durumuna göre malnütrisyon görülme sıklığı karşılaştırıldığında YGA, YGB, BGA ve yaşa göre ağırlık z- skoru için için en yüksek malnütrisyon okur-yazar olmayan anne grubunda gözlendi (Tablo 6). Gruplar arasında istatistiksel olarak YGA, YGB, BYA, yaşa göre ağırlık z- skoru, VKİ ve ÜKÇ/BÇ açısından anlamlı fark bulunurken (p<0.05) buna karşılık yaşa göre boy z- skoru ve TDKK için anlamlı fark bulunmadı (p>0.05).

Büyütmek İçin Tıklayın

Tablo 6: Anne eğitim durumuna göre malnütrisyon durumlarının karşılaştırılması

Baba eğitim durumuna göre malnütrisyon görülme sıklığı değerlendirildi (Tablo 7). Yaşa göre ağırlık, YGB, BGA, yaşa göre ağırlık z- skoru ve yaşa göre boy z- skoru, VKİ ve ÜKÇ/BÇ için en yüksek malnütrisyon ilköğretim düzeyinde olanlarda gözlendi. Triseps deri kıvrım kalınlığına göre %17.5 (n=31) ile ortaöğretim düzeyinde olanlarda izlendi. İstatistiksel olarak gruplar arasında anlamlı fark YGA, YGB, BGA ve yaşa göre ağırlık z- skoru için mevcut iken (p<0.05), yaşa göre boy z- skoru, TDKK, VKİ ve ÜKÇ/BÇ için mevcut değildi (p>0.05).

Büyütmek İçin Tıklayın

Tablo 7: Baba eğitim durumuna göre malnütrisyon durumlarının karşılaştırılması

Hastaların malnütrisyon durumları ailelerin sosyo-ekonomik düzeylerine göre değerlendirildiğinde en yüksek malnütrisyon oranı YGA için %49.1 (n=311), YGB için %30.9 (n=195), BGA için %38.4 (n=243), yaşa göre ağırlık z- skoru için %15.7 (n=99), VKİ için %23.6 (n=149) ve ÜKÇ/BÇ için %67.7 (n=201) ile asgari ücretin altında geliri olan hasta grubunda gözlendi (Tablo 8). Yaşa göre boy z- skoru için %16.9 (n=51) ile asgari ücretin 1-3 katı aylık geliri olan hasta grubunda, TDKK için %18.4 (n=7) ile asgari ücretin 10 katı aylık geliri olan hasta grubunda tespit edildi. Gelir durumu ile malnütrisyon durumları karşılaştırıldığında gruplar arası istatistiksel olarak anlamlı fark YGA, YGB ve BGA için mevcuttu (p<0.05). Ancak yaşa göre ağırlık z- skoru, yaşa göre boy z- skoru, TDKK, VKİ ve ÜKÇ/BÇ göre gelir durumu ile malnütrisyon durumları karşılaştırıldığında gruplar arasında istatistiksel olarak anlamlı fark yoktu (p>0.05).

Büyütmek İçin Tıklayın

Tablo 8: Gelir durumuna göre malnütrisyon durumlarının karşılaştırılması

Hastalık tanı gruplarına göre malnütrisyon görülme oranları değerlendirildiğinde YGA için malnütrisyon görülme oranı en yüksek hastalık tanı grubu %75 ile sekelli santral sinir sistemi hastalıklarında, en düşük ise %25 ile immünolojik hastalıklarda; YGB için en yüksek %58.3 ile sekelli santral sinir sistemi hastalıklarında, en düşük ise %14.3 ile romatolojik hastalıklarda; boya göre ağırlık için en yüksek %66.7 ile sekelli santral sinir sistemi hastalıklarında, en düşük ise %20 ile metabolik hastalıklarda; yaşa göre ağırlık z- skoru için en yüksek %50 ile sekelli santral sinir sistemi hastalıklarında, en düşük ise %8.1 ile romatolojik hastalıklarda; yaşa göre boy z- skoru için en yüksek %41.7 ile sekelli santral sinir sistemi hastalıklarında, en düşük ise %8.1 ile romatolojik hastalıklarda; TDKK için en yüksek %25.5 ile enfeksiyon hastalıklarında, en düşük ise %2.4 ile endokrinolojik hastalıklarda; VKİ için en yüksek %41.7 ile sekelli santral sinir sistemi hastalıklarında, en düşük ise %11.9 ile endokrinolojik hastalıklarda; ÜKÇ/BÇ için en yüksek %100 ile kardiyolojik hastalıklarda en düşük ise %14.3 ile endokrinolojik hastalıklarda saptandı.

Türkiye’de hastanede yatan çocuklar üzerinde yapılan bir çalışmada Pediatrik Yorkhill Malnutrition Score sonuçlarına göre yüksek malnütrisyon riski altındaki hastaların, orta veya düşük malnütrisyon riski taşıyan hastalara göre (sırasıyla %55 ve %44) daha fazla kronik hastalığa (%75) sahip oldukları saptanmıştır. Türkiye’de yapılan bir diğer çalışmada Waterlow sınıflamasına göre hastaneye yatış sırasında çocukların %20’sinde, taburculuk sırasında ise %28.8’inde akut malnütrisyon bildirilmiştir²². İspanya’da çocuklarda malnütrisyon değerlendirmesi için tarama aracı (Screening Tool for the Assessment of Malnutrition in Paediatrics-STAMP) kullanılarak yapılan bir çalışmada²³ STAMP skoru yüksek çocukların uzun süre hastanede yatış ve hastalığı daha şiddetli geçirdikleri bildirilmiştir. Fransa’da yapılan bir çalışmada²⁴ hastaneye başvuru sırasında boya göre ağırlık Z-skoru -2’den küçük olan çocukların hastanede yatış süresinin daha uzun ve hastanede yatış süresinde ağırlık değişimlerinin daha fazla olduğu rapor edilmiştir.

Gelişmiş ülkelerde yapılan çalışmalarda^25-27 BGA değerlendirmesinde malnütrisyon sıklığının %6.1-11 arasında olduğu bildirilmiştir. Bu çalışmada BGA değerlendirildiğinde malnütrisyon oranı %34.5 ve yaşa göre ağırlık z- skoru ile %13.8 saptandı. Gelişmiş ülkelerde yapılan çalışmalardaki malnütrisyon oranlarından daha yüksek oranlar tespit edilirken Kazem ve ark.²⁸’larının Irak’ta yaşları 1-60 ay arası değişen 293 hastada yapmış oldukları çalışmada malnütrisyon oranlarını yaşa göre ağırlık z- skoru değerlendirildiğinde %38.8 ve yaşa göre boy z- skoru değerlendirildiğinde %36.8 olarak bulmuşlardır. Yemen’de yapılan bir çalışmada²⁹ hastanede yatan çocuklarda akut ve kronik malnütrisyonun yüksek oranda olduğu bildirilmiştir. Bunun nedeninin savaş ve kıtlığa bağlı olabileceği düşünülmektedir. Yapılan çalışmanın bulunduğu coğrafya ve ülkenin mevcut politik yapısı değerlendirildiğinde anlamlı olarak yüksek oranda malnütrisyon tespit edilmiştir. Gelişmiş ve gelişmekte olan ülkelerde yapılan çalışmalarda elde edilen bu farklı malnütrisyon değerleri; ülkelerin sosyo-ekonomik, sosyo-kültürel, ebeveyn eğitim düzeyleri, beslenme alışkanlıkları ve besin içeriklerine ulaşımda farklılık olmasıyla ilişkili olduğu söylenebilir.

Özer ve ark.¹³’larının çalışmasında malnütrisyon saptanan hastaların %55’i erkek ve %45’i kızdı. Topal ve ark.¹⁶’ları yaptıkları çalışmada kız çocuklarının %46.2’sinde ve erkek çocuklarının %46.9’unda malnütrisyon saptamışlardı. Çalışma verilerinde 2-216 ay arası hastaneye yatırılan 1063 hastanın %56.8’inin erkek, %43.2’sinin ise kız olduğunu tespit edildi. Cinsiyet açısından malnütrisyon görülme oranlarını YGA için erkeklerde %45.5 ve kızlarda %40.0 olarak elde edildi. Yapılan çalışmalarda hastanede yatan malnütrisyon saptanan çocuklardaki cinsiyet dağılımı bu çalışmadaki ile paralellik göstermekte idi.

Protein enerji malnütrisyonu gelişmekte olan ülkelerde ve gelişmiş ülkelerin fakir bölgelerinde yaygındır. Bu durumdan en fazla etkilenen yaş grubu süt çocukları ve 5 yaş altı çocuklardır³⁰. Sanchez ve ark.¹⁷’larının, 2-216 ay arası 174 hastada yaptığı araştırmada yaş gruplarına göre malnütrisyon değerlendirilmiş. Aynı çalışmada en yüksek malnütrisyon oranını 1-60 ay arası çocuklarda saptamışlardır. Bu çalışmada yaş gruplarına göre hastaneye yatırılma oranı en yüksek grup %57.76 ile 2-60 ay arası grup bulunmuş olup malnütrisyon saptanan olgular değerlendirildiğinde en yüksek oranı yaşa göre ağırlık için %57.1 ile 2-60 ay arası hasta grubunda saptadık. Elde edilen bu sonuçlar literatür ile benzerlik göstermektedir.

Yetersiz beslenmeye neden olan yoksulluk, kalabalık ve sağlıksız yaşam koşulları, kötü çocuk bakımı malnütrisyonun sık nedenlerindendir. Bu çalışmada ailelerin gelir düzeylerine bakıldığında %59.5’inin asgari ücretin altında aylık gelire sahip olduğunu ve bu ailelerin çocuklarında malnütrisyon oranının %39.0, asgari ücretin 1-3 katı kadar aylık geliri olanlar için %10.9, 3-10 katı aylık geliri olanlar için %2.2 ve asgari ücretin 10 katı üstünde aylık geliri olanlar için ise %0.7 saptandı. En yüksek malnütrisyon oranı düşük gelire sahip ailelerde izlendi. Elde ettiğimiz bu bulgular ışığında sosyo-ekonomik durumun malnütrisyon için önemli bir risk faktörü olduğu ortaya çıkmaktadır.

Kazem ve ark.²⁸’ları 1-60 ay arası 293 hastada yaptıkları çalışmada malnütrisyonun anne eğitim durumu ile yakın ilişkili olduğunu göstermişlerdir. Bu çalışmada anne eğitim düzeyi sorgulanmış olup en yüksek malnütrisyon görülme oranının %55.5 ile okur-yazar olmayan anne grubunda olduğu tespit edildi. Bu sonuca göre çocuk ile evde daha fazla vakit geçiren ve beslenmesinden birinci derece sorumlu olan annenin eğitim düzeyinin malnütrisyon gelişimi açısından önemli bir etken olduğu ortaya çıkmaktadır.

Hastaneye yatırılmış çocuklarda tanılarına göre malnütrisyon oranları birçok çalışmada araştırılmıştır. Güleç ve ark.¹⁴’larının çalışmasında malnütrisyon saptanan çocukların %74.7’sinin enfeksiyon nedeni ile yatırılmış olduğu bildirmiştir. Doğan ve ark.⁵’larının yaptıkları araştırmada malnütrisyon sıklığının en fazla %64 ile kronik böbrek yetmezliği hastalarında olduğu bildirilmiştir. Pawellek ve ark.²⁵’ları çalışmasında en sık malnutrisyon oranı %43.8 ile birden fazla tanısı olan hastalarda ve Kazem ve ark.²⁸’larının çalışmasında ise %30.1 ile akut gastroenterit tanılı çocuklarda saptamışlardır. Çalışmada sekelli santral sinir sistemi hastalıklarında en sık malnütrisyon oranı olduğunu gözlemledik. Yapılan araştırmalardaki veriler ışığında gelişmemiş ve gelişmekte olan ülkelerde yüksek malnütrisyon oranlarının enfeksiyon zemininde oluştuğunu, endüstriyel gelişmişlik düzeyi yüksek ülkelerde ise kistik fibrozis gibi kronik hastalık zemininde oluştuğunun görülmesi, bize sosyo-ekonomik düzey düşüklüğü, eğitim düzey düşüklüğü ve hastane bakım şartlarının malnütrisyon ile çok önemli bir bağlantısının olduğunu düşündürmektedir.

Hastalık süresine göre malnütrisyon oranları akut ve kronik olmak üzere çeşitli çalışmalarda karşılaştırılmış olup Doğan ve ark.⁵’larının çalışmasında YGA, YGB, yaşa göre ağırlık z- skoru ve yaşa göre boy z- skoru için akut ve kronik hastalıklarda anlamlı olarak fark bulmuşlar fakat boya göre ağırlık için anlamlı fark görmemişlerdir. Bu çalışmada akut ve kronik hastalıklar için YGB, yaşa göre boy z- skoru ve TDKK analizlerinde istatistiksel olarak anlamlı fark tespit edildi ancak YGA, BGA, yaşa göre ağırlık z- skoru, VKİ ve ÜKÇ/BKÇ değerlendirildiğinde ise anlamlı fark tespit edilmedi.

Vücut kitle indeksi hem çocuklarda hem de yetişkinlerde beslenme durumunu göstermede kullanılan oldukça objektif değerlendirme kriteridir. Doğan ve ark.⁵’larının İstanbul’da yapmış oldukları çalışmada VKİ ile yaptıkları değerlendirmede %45.7 oranında malnütrisyon tespit etmişlerdir. Bu çalışmada malnütrisyon oranı VKİ’ye göre %21.1 olarak bulundu. Bu sonuç literatüre kıyasla farklılık göstermektedir.

Malnütrisyon değerlendirilmesinde deri kıvrım kalınlığı ölçümü önemli bir parametre olup deri altı yağ dokusunu belirlemek için kullanılan bu yöntem çocukluk çağında beslenme ve büyüme yeterliliği değerlendirilmesinde kullanılmaktadır. Kronik malnütrisyonlu çocuklarda deri altı yağ dokusunun azaldığı görülmektedir³¹. Antropometrik ölçümler arasında çok sık kullanılmayan TDKK ile yapılan çalışma sayıları ülkemizde ve dünyada çok az sayıda olup bu gösterge akut durumdan daha ziyade kronik beslenme durumu hakkında bilgi vermektedir. Mahdavi ve ark.¹⁸’larının İran’da 2-12 yaş arası 140 hastada TDKK kullanarak yaptıkları araştırmada malnütrisyon oranını %14.3 olarak bulmuşlardır. Bu araştırmada 2-216 ay arası 1063 hasta için TDKK göre malnütrisyon görülme oranı %15.8 olarak elde edildi. Yapılan çalışma araştırmamız ile paralellik göstermektedir.

Doğan ve ark.⁵’larının genellikle ilk 4 yaş için kullanılan ÜKÇ/BÇ oranını hesaplayarak yaptıkları malnütrisyon değerlendirmesinde araştırmaya aldıkları 304 hastanın %44.6’sında malnütrisyon olduğunu göstermişlerdir. Bu çalışmada ise 2-48 ay arası 557 hasta grubunda %34.6 oranında malnütrisyon olduğu bulundu. Literatürle benzerlik göstermektedir.

Malnütrisyon özellikle ülkemiz gibi gelişmekte olan ülkelerde hala ciddi bir problemdir ve erken tanı ve tedavisi önemlidir. Özellikle hastaneye yatırılarak takip edilen hastalarda basit, zaman kaybı oluşturmayan, non-invaziv olan ve ekonomik olarak ek maliyeti olmayan antropometrik ölçümlerin yapılması ile beslenme durumu kolayca değerlendirilebilir. Malnütrisyonun erken tanı ve tedavisiyle, çocukların hastaneye yatış sıklığı ve hastanede yatış süresi azaltılabilir. Malnütrisyona bağlı mortalite ve morbidite önlenebilmektedir.

1) Anonim. “Levels and trends in child malnutrition: key findings of the 2021 edition of the joint child malnutrition estimates. United Nations Children’s Fund (UNICEF), World Health Organization, International Bank for Reconstruction and Development/The World Bank. Geneva: World Health Organization; 2021”. https:// apps.who.int/iris/bitstream/handle/10665/341135/98924025257-eng.pdf?sequence=1&isAllowed=y/ 4.05. 2022.

2) Korkmaz A, Arslan F, Uzun Ş. Hastanede sağlığı geliştirme uygulamaları: Hasta çocukların beslenme durumlarının incelenmesi. Türk Silahlı Kuvvetleri Koruyucu Hekimlik Bülteni 2008; 7: 323-332.

3) Burke CD, Berkley JA, Prendergast A.S. Immune dysfunction as a cause of consequence of malnutrion. Trends in Immunology 2016; 37: 386-398.

4) Beser OF, Cokugras FC, Erkan T, Kutlu T, Yagci RV. Evaluation of malnutrition development risk in hospitalized children. Nutrition 2018; 48: 40-47.

5) Doğan Y, Erkan T, Yalvaç S, et al. Nutritional status of patients hospitalized in pediatric clinic. The Turkish Journal of Gastroenterology 2005; 16: 212-216.

6) Neyzi O, Günöz H, Furman A, ve ark. Türk çocuklarında vücut ağırlığı, boy uzunluğu, baş çevresi ve vücut kitle indeksi referans değerleri. Çocuk Sağlığı ve Hastalıkları Dergisi 2008; 5: 1-14.

7) Öztürk A, Budak N, Çiçek B, et al. Cross-sectional reference values for mid-upper arm circumference, triceps skinfold thickness and arm fat area of Turkish children and adolescents. International Journal of Food Sciences and Nutrition 2009; 60: 267-281.

8) Özen H. Büyümenin izlenmesi ve beslenme durumunun değerlendirilmesi. In: Özen H, Yüce A, Gürakan F, Saltık Temizel İN, Demir H (Editörler). Çocuk Gastroenteroloji, Hepatoloji, Beslenme. 4. Baskı, Ankara: Ankara Nobel Tıp Kitabevleri, 2020: 597-616.

9) Gomez F, Galvan RR, Frenk S, et al. Mortality in second and third malnutrition. J Trop Pediatr (Lond) 1956; 2: 77-83.

10) Waterlow JC. Classification and definition of protein-calorie malnutrition. BMJ 1972; 3: 566-569.

11) Gökçay G. Beslenme durumunun değerlendirilmesi. In: Neyzi O, Ertuğrul T, Derendeliler F (Editörler). Pediatri. 5. Baskı, İstanbul: Nobel Tıp Kitapevleri, 2021: 233-240.

12) Öztürk Y, Büyükgebiz B, Arslan N, Ellidokuz H. Effects of hospital stay on nutritional anthropometric data in Turkish children. Journal of Tropical Pediatrics 2003: 49: 189-190.

13) Özer O, Urgancı N, Usta A, Kayaalp N. Hastanede yatan çocuklarda malnütrisyon durumunun değerlendirilmesi. Türkiye Klinikleri Pediatri Dergisi 2001: 10: 133-138.

14) Güleç SG, Urgancı N, Polat S, Yağar G, Hatipoğlu N. Hastanede yatan üç yaş altı çocuklarda malnütrisyon durumunun değerlendirilmesi. Şişli Etfal Hastanesi Tıp Bülteni 2011: 45: 124-129.

15) Mevlitoğlu Ş, Yılmaz A, Özel D. Hastanede yatan çocuklarda malnütrisyon oranının belirlenmesi ve hastane yatışının nütrisyonel durum üzerine etkisinin incelenmesi. Türkiye Klinikleri Pediatri Dergisi 2019; 28: 63-70.

16) Topal A, Tolunay O. Effect of malnutrition on length of hospital stay in children. Turk Arch Pediatr 2021; 56: 37-43.

17) Santafe Sanchez LR, Sanches Rodriguez DA, Villegas Galarza AL, Gonzalez-Correa CH. Nutritional status among hospitalized children with mixed diagnoses at a referral teaching hospital in Manizales, Colombia. Nutr Hosp 2012; 27: 1451-1459.

18) Mahdavi AM, Ostadrahimi A, Safaiyan A. Nutritional status of children hospitalized in Tabriz Paediatric Hospital, Islamic Republic of Iran. Eastern Mediterranean Health Journal 2011; 17: 36-40.

19) Ong SH, Chee WSS, Lapchmanan LM, et al. Validation of the Subjective Global Nutrition Assessment (SGNA) and Screening Tool for the Assessment of Malnutrition in Paediatrics (STAMP) to Identify Malnutrition in Hospitalized Malaysian Children. J Trop Pediatr 2019; 65: 39-45.

20) Rocha GA, Rocha EJ, Martins CV. The effects of hospitalization on the nutritional status of children. Journal of Pediatr (Rio J) 2006; 82: 70-74.

21) Malekiantaghi A, AsnaAshari K, Shabani-Mirzaee H, et al. Evaluation of the risk of malnutrition in hospitalized children by PYMS, STAMP, and STRONGkids tools and comparison with their anthropometric indices: A cross-sectional study. BMC Nutr 2022; 8: 33.

22) Pars H, Kazancı H, Söylemez Bayram G. Hastanede yatan çocuklarda malnütrisyon gelişme durumunun değerlendirilmesi. Hacettepe Üniversitesi Hemşirelik Fakültesi Dergisi 2020; 7: 15-22.

23) Pérez Moreno J, de la Mata Navazo S, López-Herce Arteta E, et al. Influence of nutritional status on clinical outcomes in hospitalised children. Anales de Pediatrica 2019; 91: 328-335.

24) De Luca A, Patel M, Mantha O, et al. Promoting the awareness of hospital malnutrition in children: ePINUT 10th anniversary in 2020. Nutrition Clinique et Métabolisme 2021; 35: 85-92.

25) Pawellek I, Dokoupil K, Koletzko B. Prevalence of malnutrition in paediatric hospital patients. Clin Nutr 2008; 27: 72-76.

26) Marteletti O, Caldari D, Guimber D, et al. Malnutrition screening in hospitalized children: Influence of the hospital unit on its management. Arch Pediatr 2005; 12: 1226-1231.

27) Hendricks KM, Duggan C, Gallagher L, et al. Malnutrition in hospitalized pediatric patients. Current prevalence. Arch of Pediatr and Adolesc Med 1995; 149: 1118-1122.

28) Kazem AI, Hassan MK. Effect of hospitalization on the nutritional status of under five children. Irak. The Medical Journal of Basrah University 2011; 29: 51-56.

29) Al-Waleedi AA, Bin-Ghouth AS.Malnutrition among hospitalized children 12-59 months of age in Abyan and Lahj Governorates / Yemen. BMC Nutr 2022; 8: 78.

30) Gökçay G. Protein enerji malnütrisyonu. In: Neyzi O, Ertuğrul T, Derendeliler F (Editörler). Pediatri. 5. Baskı, İstanbul: Nobel Tıp Kitapevleri, 2021: 241-246.

31) Yuca SA, Cesur Y, Yılmaz C, Mazicioglu M, Kurtoglu S. Assesment of nutrional status: Triceps and subscapular skin-fold thickness in Turkish children and adolescent. Pak J Med Sci 2011; 27: 115-119.