Bütün viral enfeksiyonlar fetusta fetal ölümlere ve abortlara sebep olmaz. Bir kısım viruslar embriyo ve yavru üzerinde öldürücü olmayan fakat organ ve dokuların gelişimini etkileyen kongenital malformasyonların şekillenmesine sebep olmaktadır ^2,3,6,7. Schistosoma reflexum sebebi bilinmeyen major kongenital anomaliler arasında yer almakta, çoğunlukla ruminantlarda, daha az olarak koyun ve keçilerde ara sıra da diğer türlerde rastlanmakta ve embiryonal gelişim esnasında meydana gelmektedir. Görülme oranı % 1.3 olarak bildirilmektedir. Columna vertebralis’in ventrale doğru şiddetli eğriliği sonucu doğrultusunun değişmesiyle sacrum, coxae kemikleri ve arka bacakların öne ve yanlara doğru yer değiştirdiği vakada, karın ve göğüs boşluğunun kapanmaması ve bacaklarda ankiloz görülebilmektedir. Bu anomaliye bağlı güç doğum görülme oranı % 0.01–1.3 arasında değişmektedir ⁸–¹¹.

Schistosoma reflexumlu yavrulara ait vaka bildirimlerinin bulunmasına rağmen bu yavruların anatomik olarak incelenmediği ve aralarında bir karşılaştırmanın yapılmadığı tespit edildi. Bu nedenle kliniğimizde bir hafta içinde doğan üç buzağının karşılaştırmalı vaka sunumunun yapılması amaçlandı.

İç organlar tamamen dışarıdaydı. Akciğer ve kalp thoracal bölgede ve tam gelişmişlerdi. Rumen, reticulum, omasum, abomasum ve bağırsaklar tamdı. Karaciğer ve safra kesesi görüldü. Her iki böbrek ve dalak tam olarak gelişmişti. Genital organlara ait bir oluşum izlenmedi (Şekil 1).

Büyütmek İçin Tıklayın

Şekil 1: Holştayn buzağıda schistosoma reflexum olgusu.

Olgu 2: Beş yaşında multipar simental inek Elazığ ili Akçakiraz köyünden doğum sırasında bağırsakların gelmesi nedeniyle kliniğimize getirildi. Vaginal muayenede yavruya ait iç organların kanalı doldurduğu tespit edildi (Şekil 2), sezeryan operasyonu ile schistosoma refleksum’lu ölü yavru alındı. Yavrunun yapılan anatomik muayenesinde; 20 kg ağırlığında olduğu tespit edildi. Karnın ventral kısmı tamamen açık olduğundan tüm iç organlar dışarıdaydı. Lumbal omurlar, sacral omur ve kuyruk omurları yoktu. Os coxae yoktu ancak ön ve arka bacakların kemiksel oluşumu tamdı ve tüm bacaklar deri ile örtülmüştü. Vücudun her tarafı deri ile kaplanmıştı. Arka bacaklar dorsale doğru bükülmüştü. İç organların hepsi tam olarak oluşmuştu ve görünümleri anatomik olarak normaldi (Şekil 3).

Büyütmek İçin Tıklayın

Şekil 2: Simental inekte yavruya ait bağırsakların vulvadan tipik görünümü.

Büyütmek İçin Tıklayın

Şekil 3: Simental buzağıda schistosoma reflexum olgusu.

Olgu 3: Altı yaşında 3.doğumunu yapan holştayn melezi inek, Elazığ ili Maden ilçesinden güç doğum şikayeti ile kliniğimize getirildi ve yapılan muayenede yavruya ait bağırsakların vulvadan sarktığı iç organların kanalı doldurduğu tespit edildi. Sezeryan operasyonu ile schistosoma reflexum’lu ölü yavru alındı.

Anatomik muayenede 10 kg ağırlığındaki yavruda, baş, göz, kulak, burun tam gelişmişti. Sağ ön bacakta tüm kemikler vardı. Ancak sol ön bacak ossa metacarpalia’dan itibaren izlendi. Arka ayaklar caudal de bitişik olup öne doğru uzanmıştı. Os coxae dahil tüm kemikler mevcuttu. Sağ arka bacak üzerinde deri yoktu. Sol arka bacakta deri oluşmuştu, aynı zamanda vücuda ait deri ters dönerek ayağı sarmıştı. Arka ayaklarda ankiloz şekillenmişti. Palatum durum sadece orta kısımda bulunduğu için lateral olarak her iki tarafta yarık şekillenmişti. Thorax vücudun tamamen sağ tarafında ve kaburgaların üzerinde bulunan bir kese şeklindeydi. Karın boşluğu ile göğüs boşluğu arasında bir iştirak söz konusu değildi. Diaphragma yoktu ve iç organlar dışarıdaydı. Kalp sağda ve thorax’ın dışındaydı. Akciğerler tam gelişmemişti. Lobus pulmonis dexter thorax’ın içinde, lobus pulmonis sinister ise thorax’ın dışında ve kalbin üst kısmındaydı. Loplar oldukça küçük ve parçalıydı. Rumen, reticulum, omasum, abomasum ve bağırsaklar tamdı. Karaciğer görülmedi. Böbreklerden sadece bir tanesi mevcuttu. Dalak tamdı. Genital organlardan sadece cornu uteriler tespit edildi. Ancak diğer genital organ bölümlerine rastlanmadı (Şekil 4).

Büyütmek İçin Tıklayın

Şekil 4: Montafon melezi buzağıda schistosoma reflexum olgusu.

Araştırıcılar ^12,13 buzağılarda congenital anomalilerden perosumus elumbis’in vertebral deformasyona sebep olduğunu bildirmektedirler. Noh ve arkadaşları ⁴ on günlük erkek bir holştayn buzağının iskelet sisteminde ciddi kongenital malformasyonların bulunduğunu ve aynı zamanda bunların intestinal kanalı etkilediğini ve atresia ani’nin bulunduğunu tespit etmişlerdir.

Kovacs ve Stranzinger ¹⁴ schistosoma reflexum olarak adlandırılan anormal fetusta yaptıkları kromozomal araştırmada, mitotik ve meiotik olarak bu yavruların synaptonemal kompleks denilen genetik bozuklukları göstermediğini ortaya koymaktadırlar.

Camon ve arkadaşları ⁶ evcil hayvanlarda multiple kongenital bozuklukları bildirdiği 4 vakada hayvanların aynı anda 2 veya 3 tane tanımlanamayan teratolojik sendrom taşıdığını bildirmektedirler.

Knight ^10, sığırlarda güç doğuma sebep olan schistosoma reflexum olgusunu araştırdığı çalışmasında; 20 yıl boyunca veteriner hekimlerin takip ettiği 6901 güç doğum vakasından 90 tanesinde schistosoma reflexum kaynaklı güç doğum görüldüğünü ve oranın %1.3 olduğunu, güç doğumların % 56.7 sinin fötotomi, %25.6 sının sezaryen operasyonu, %3.3 ünün basit düzeltmelerle sonlandırıldığını ve %14.4 de genel durumun kötü olması sebebiyle kesildiğini bildirmektedir.

Gawlikowski ve Cyrus ¹⁵ 809 kongenital anomali taşıyan yavrudan 130 tanesinde schistosoma reflexum görüldüğünü ve oranın %16.06 olduğunu tespit etmişlerdir. Gawlikowski ¹⁶ yaptığı başka bir çalışmada 1970–1974 yılları arasında anomali tespit edilen 891 buzağıdan 115’inde schistosoma reflexum bulunduğunu. (%12.9), Kubasiewics ve Rekas ¹⁷ ise kongenital anomali taşıyan buzağılarda bu oranın %8.1–19.5 arasında değiştiğini kaydetmektedirler.

Özcan ve arkadaşları ^18, güç doğum şekillenmiş 193 inekten 4’ünde tespit ettikleri schistosoma reflexum vakalarının benzer olmadığını ve ikinci vakada kistik lezyonların görüldüğünü, birinci vakada ise rumenin sıvı ile dolu olduğunun tespit edildiğini bildirmektedirler.

Cavalieri ve Farin ^8, ikiz gebelik bulunan bir holştayn inekte canlı dişi bir yavru aldıktan 24 saat sonra fötotomi yaparak aldıkları schistosoma reflexumlu yavruda dış bakıda testis, scrotum ve seminal keseler tespit edilemediği için yapılan genetik testler sonucu yavrunun erkek ve buna bağlı olarak dişinin freemartin olduğunu ortaya koymaktadırlar.

Üç yavrunun yapılan anatomik incelenmesinde; birinci buzağı ile ikinci buzağının bazı benzerlikler gösterdiği ancak üçüncü buzağının schistosoma reflexum dışında farklı kongenital malformasyonlar taşıdığı tespit edildi. Bu yavruda sol ön bacak metacarpalia’dan itibaren izlendi ve iç organlar tam olarak şekillenmemişti. Birinci ve ikinci yavrularda os coxae yoktu ancak üçüncü yavruda os coxae gelişmişti. Ön ve arka bacakların kemiksel oluşumu ilk iki yavruda tamdı üçüncü yavruda ise sol ön bacak metacarpalia’dan itibaren izlendi. Bu yavruda karaciğer, böbrek tam olarak şekillenmemiş ancak uterus kalıntısı bulunurken, diğer iki yavruda cinsiyeti belgeleyecek herhangi bir organ veya dokuya rastlanmadı.

Bu çalışmada, schistosoma reflexumlu üç yavrunun farklı anatomik özellikler gösterdiği, organ ve iskelet yapılarının farklı olduğu tespit edildi. Karşılaştırılan yavruların schistosoma reflexum dışında multiple kongenital anomaliler taşıdığı ortaya konuldu.

1) Arthur GH, Noakes DE, Pearson H. and Parkinson TJ. Veterinary Reproduction and Obstetrics. 7 th Edition, WB Saunders Company Limited, London, 1996.

2) Aydın M, Özdemir D. Kuzuda rastlanılan monocephalien olgusu F.Ü. Sağlık Bilimleri Dergisi 2004; 18 (2): 123–126.

3) Buergelt CD. Reproductive patology of domestic animals. Mosby Year Book Inc. Missouri, 1997.

4) Noh DH, Jeong WI, Lee CS. et al. Multiple congenital malformation in a holstein calf. J. Comp Path 2003; 129: 313–315.

5) Timurkan H, Mert N. Evcil hayvanlarda embriyo ölümü (embryophati)-congenital anomali ve abortusun sebepleri. Elazığ Bölgesi Veteriner Hekimleri Odası Dergisi 1987; 2(2–3): 59–69.

6) Camon J, Sabate D, Franch J. et al., Associated multiple congenital malformations in domestic animals. Contribution of four cases. Zentralbl Veterinar med A 1990; 37(9): 659–68.

7) Noakes DE. Fertility and obstetrics in cattle Second edition. Blackwell Science Ltd. London, 1997.

8) Cavalieri J, Farin PW, Birth of a Holstein freemartin calf co-twinned to a schistosomus reflexus fetus. Theriogenology 1999; 52(5): 815–26.

9) Kipouridis K. and Karagiannidis A. The occurrence of schistosomus reflexus in bovine dystocia. J.H. Veterinary Medical Society 2001; 52(4): 264–266.

10) Knight RP. The occurrence of schistosomus reflexus in bovine dystocia. Aust Vet J 1996; 73(3): 105–107.

11) Nagahata H, Oota H, Nitanai A. Et al., Complex vertebral malformation in a stillborn holstein calf. J Vet Med Sci 2002; 12(64): 1107-1112.

12) Castro MB, Szabo MP, Hokamura HK. Et.al., Perosomus elumbis in a Holstein calf. Brazil Vet Rec 2003; 152(24): 753.

13) Jones CJ. Brief communications and case reports Perosomus Elumbis (vertebral agenesis and arthrogryposis) in a Stillborn Holstein Calf. Vet Pathol 1999; 36: 64–70.

14) Kovacs BZ. and Stranzinger G. Schistosoma reflexum in a female bovine fetus with synaptonemal complex abnormalities Schweiz Arch Tierheilkd 2002; 144(2): 83-87.

15) Gawlikowski J. and Cyrus L. Developmental abnormalities in calves recorded by artificial insemination centre in Czermin in 1971–1979. Part I. General description of abnormalities. Zootechnika 1993, 29: 35–41.

16) Gawlikowski J, Prevalence of schistosomus reflexus in cattle fetuses. Zootechnika 1993; 29: 52–61.

17) Kubasiewicz L. and Rekas L. Schizosoma reflexus in calves born in the Bialystok, Gdansk and Olsztyn districts [Poland] in 1971–1975. Zootechnika 1997; 34: 57–60.

18) Özcan K, Öztürkler Y, Tuzcu M, Erginsoy S. Schistosomus reflexus in cattle in Kars Province. IndianVeterinary Journal 2003; 80 (7): 693–694.