Tolüen; berrak, renksiz, keskin ve hoş kokusu olan uçucu bir sıvı hidrokarbondur. Ham petrolden benzin ve diğer yakıtların ayrıştırılması sırasında ortaya çıkar
1,2. Endüstride oldukça sık kullanılan tolüen başlıca; boyalar, boya incelticiler, vernik, pas önleyiciler, yapıştırıcılar, solvent tabanlı temizleyicilerde ve ayrıca kozmetik ürünlerde kullanılır
3,4. Çok yaygın bir kullanıma sahip olan tolüen; ayakkabı işçileri, benzin istasyonu, rafineri ve deri sanayisi çalışanları, boyacılar, matbaacılar, kaportacılar, oto sanayi çalışanları vb. meslek gruplarında çalışan kişileri etkiler
1.
Tolüenin en çok alınma şekli havada bulunan tolüen buharının solunum yoluyla inhale edilmesidir. Bunun dışında sindirim ve deri yoluyla da vücuda alınabilir2,5. Absorbsiyonu takiben, tolüenin başlıca yağ ve yağdan zengin dokular ile iyi kanlanan dokular olmak üzere, tüm vücutta dağıldığı görülür. Tutkal soluyarak ölen kişilerin karaciğer ve beyninde yüksek oranda tolüene rastlanır1,3. Yaklaşık % 80'i karaciğerde metabolize edilen tolüenin büyük kısmı sitokrom P-450 oksidaz (CYTP-450 oksidaz) enzim sistemi yardımıyla hippürik asit ve orto krezole dönüştürülerek başlıca iki ana metabolit halinde idrarla atılır6. Tolüenin özellikle santral sinir sistemi ve karaciğer başta olmak üzere birçok dokuya toksik etkileri bulunmaktadır2,4,7. Tolüenin bu olumsuz etkileri oksidatif strese yol açıp antioksidan enzim sistemini etkileyerek yaptığı gösterilmiştir8.
Ghrelin, büyüme hormonu salgılatıcı etkisi olan, enerji dengesi ve besin alınımının düzenlenmesinde rol oynayan 28 aminoasitli bir hormondur. Başlıca midenin oksintik bezlerinde bulunan özelleşmiş A-benzeri hücreleri tarafından salınır, bununla birlikte vücudun diğer birçok bölgesinde az oranda da olsa salındığı bildirilmiştir9. Karaciğer dokusunda da bulunan ghrelin çok fonksiyonlu bir peptit hormondur10. Ghrelin büyüme geriliği, kalp yetmezliği, kemik erimesi ve immün sistem baskılanması gibi birçok rahatsızlık durumlarında tedavi amacıyla kullanılabilmektedir11. Bu etkilerinin yanında ghrelinin antioksidan etkiye sahip olduğunu böylelikle dokularda oluşabilecek oksidatif stresi ve apoptozisi önlediği gösterilmiştir12,13.
Ghrelinin oksidatif stresi azalttığına dair çok sayıda çalışma olmasına rağmen, oksidatif strese yol açarak doku hasarına yol açan aynı zamanda bir aromatik hidrokarbon olan tolüenin karşısında nasıl bir etki gösterdiğine dair herhangi bir çalışmaya rastlayamadık. Bu yönüyle bir ilk olan çalışmamızda, karaciğer üzerine toksik etkileri olduğu bilinen tolüenin deneysel olarak sıçanlara uygulanması sonucunda karaciğer dokusunda ghrelin ekspresyonunun immünohistokimyasal yöntemlerle araştırılması amaçlandı.
)
)
)
)
