Koyun yetiştiriciliğinde et, süt, deri veriminin yanında yapağının da büyük önemi vardır. Bu bağlamda koyunlar yüzyıllardan beri insanlığa gerek beslenme ve gerekse ekonomik açıdan büyük yararlar sağlamaktadır. Koyunlardan elde edilen yapağı bugün dokuma sanayinde yaygın bir şekilde kullanılmaktadır. Çünkü yapağı, sağlam ve sağlıklı olması nedeniyle diğer dokuma elyafı arasında önemli bir yer oluşturur
1. Ülkemizde üretilen yapağıların çok büyük bir kısmı kaba-karışık olarak adlandırılır ve halı dokumacılığı için daha uygundur. Türkiye yaklaşık 35 bin tonluk üretimi ile Dünya halı tipi yapağı üretiminde önemli bir yere sahip olmasına karşılık, koyunlardan elde edilen gelir içinde yapağının payı çok düşüktür
2. Yapağı, protein yapısında olup yüksek miktarda sistin amino asidi içermektedir. Kükürt içeren amino asit miktarı yapağı üretimini etkileyen önemli bir unsurdur
3.
Yapağı verimleri ortalama; Akkaramanlar’da 1.5–2.0 kg, Morkaraman’da 2.0–2.5 kg, Dağlıç’ta 2.0–2.5 kg, Kıvırcık’ta 1.5 kg, Karayaka’da 2.0–2.5 kg, İmroz’da 1.5–2.0 kg, Karacabey Merinosunda 3.0–3.5 kg, Orta Anadolu Merinosunda ise 3.6–3.8 kg’dır4. Van yöresinde halk elinde yetiştirilen Akkaraman koyunlarında, kirli yapağı verimi 1.81 kg, lüle uzunluğu 9.65 cm olarak tespit edilmiştir5.
Yapağının incelik, uzunluk ve ondülasyon gibi morfolojik özelliklerinin yanı sıra elastikiyet, mukavemet, keçelenme kabiliyeti, yumuşaklık, sertlik, sıklık, randıman, renk, bir örneklik, parlaklık ve rutubeti emme gibi fiziksel özellikleri de bulunmaktadır1,6,7. Bu özelliklerden bir veya birkaçının çeşitli sebeplerle bozulması, yapağının randıman, miktar ve kalitesinin düşmesine neden olur8. Yapağı yaklaşık 20 kadar element içermekte ve bu elementler yapağının fiziksel özelliklerini iyileştirmektedir9.
Hayvanlardan elde edilen verimler üzerine genotip ile birlikte bakım ve beslenme gibi çevresel faktörlerinde etkisi olmaktadır. Nitekim koyunların yapağı verim ve kalitesini üzerine bakım, besleme, cinsiyet, yaş, doğum tipi, kırkım yılı ve canlı ağırlığın etkili faktörler olduğu ortaya konmuştur.10-12.
Bu araştırmada, saman + konsantre yem içeren geleneksel rasyon yerine, farklı formda (taze, silaj ve kuru) yonca ve düşük düzeyde konsantre yem içeren rasyonlarla beslenen kuzularda yapağı verim özelliklerinin belirlenmesi amaçlanmıştır.
)
)
