Amaç: EKG deki en uzun QT mesafesi ile en kısa QT mesafesi arasındaki farkın hesaplanmasıyla elde edilen QT dispersiyonu (QTD), miyokard repolarizasyonundaki bölgesel heterojeniteyi gösterir. Miyokardtaki bölgesel ileti yavaşlaması veya ileti yolu değişmesi sonucu aksiyon potansiyel süresindeki gecikme, repolarizasyonda bölgesel heterojenisiteye sebep olur. QT dispersiyonu ne kadar fazla ise ventriküler repolarizasyon homojenitesi o kadar azdır ve dolayısıyla ventriküler instabilite o kadar fazladır. Heterojen ventriküler repolarizasyonreentri mekanizması yolu ile ciddi ventriküler aritmilere ve ani kalp ölümlerine sebep olabilir. Gebelik fizyolojik bir durum olmasına rağmen gebeliğin getirdiği kardiyovasküler yükün miyokardiyal repolarizasyon üzerine etkisi belli değildir. Bu çalışmanın amacı komplikasyon gelişmeyen 3. trimesterde gebelerin QT disperiyonunu değerlendirmekti.

Gereç ve Yöntem: Çalışmaya 3. Trimesterde olan, 70 gebe bayan (yaş ortalaması 27±3.5 yıl) ve 70 gebe olmayan (yaş ortalaması 30±2.3 yıl) olgu alındı. Tüm olguların 12 kanallı EKG kayıtları alındı. Düzeltilmiş QT (QTc) aralığının ölçümleri için Bazzet formülü (QT/√R-R) ile hesaplandı. QTc dispersiyonu, en uzun QTc aralığı ile en kısa QTc aralığı arasındaki fark hesaplanarak ölçüldü.

Bulgular: Gebe olguların Maksimum QTc süresi 435.20±44.82 msn; Minimum QTc süresi 375.85±36.49 msn; QTc dispersiyonu 57.85±22.61 msn olarak hesaplandı. Kontrol gruplarının Maksimum QTc süresi 423.24±34.82 msn; Minimum QTc süresi 365.85±33.89 msn; QTc dispersiyonu 63.85±22.61 msn olarak hesaplandı. Gruplar arasında istatiksel olarak anlamlı bir fark izlenmedi.

Sonuç: Sonuç olarak gebeliğin QT dispersiyonu üzerine belirgin etkisinin olmadığını gördük.

Gebeliğin, kardiyovasküler sistem üzerine önemli etkileri vardır. Kan hacminin, kalp hızının ve kardiyak outpudun artmasına sebep olur^1-3. Buna ek olarak, periferik direnci ve pulmoner vasküler direnci azaltarak kan basıncı düşürebilir^3-6. Ayrıca kalbin iletim sistemini etkileyerek aritmiye duyarlı hale getirebilir^4,5. Elektrokardiyografideki en uzun QT intervali ile en kısa QT intervali arasındaki farka QT dispersiyonu (QTd) denir⁷. QT dispersiyonu miyokard repolarizasyonundaki bölgesel heterojeniteyi gösterdiği kabul edilir. QTd ne kadar fazla ise ventriküler repolarizasyon homojenitesi o kadar azdır ve dolayısıyla ventriküler instabilite o kadar fazladır^7-9 ve ciddi ventriküler aritmilere dolayısıyla da ani kalp ölümlerine sebep olabilir^8,9. Gebeliğin normal bireylere göre QTD üzerine etkisi belli değildir. Bu çalışmada bilinen kalp hastalığı olmayan gebelerde, gebeliğin QTD üzerine etkisi araştırılmıştır.

Bilinen sistemik hastalığı ve kardiyak problemi olmayan 3. trimesterde 70 gebe ve gebe olmayan 70 olgu çalışmaya dahil edildi. Hastaların tamamı çalışma öncesi sinüs ritmindeydi. Tüm hastalar ritim açısından sorgulandı ve hastalardan hiçbirinin ritim bozukluğu yoktu. Bilinen kalp hastalığı olan hastalar, sistemik hastalığı olan hastalar, antiaritmik ve antihipertansif ilaç kullanan hastalar çalışma dışı bırakıldı. Tüm olgular çalışma için bilgilendirildi ve onayları alındı.

QT ölçülmesi: Çalışmaya dahil edilen hastalardan istirahat halinde standart 12 derivasyonlu EKG'ler alındı (25mm/sn, 10mm/mV). QT intervali Q dalgasının başından T dalgasının sonuna (T-P hattına ulaştığı nokta) kadar olan mesafe olarak ölçüldü. T dalgasının sonunun tanımlanamadığı derivasyonlarda ölçüm yapılmadı. Kalp hızına göre düzeltilmiş QT (QTC) Bazett formülü [QT(ms)/ RR(sn)1/2] ile hesaplandı. (7). QT interval dispersiyonu 12 derivasyondan herhangi birindeki maximum ve minimum QT intervalleri arasındaki fark olarak alındı. Düzeltilmiş QT dispersiyonu (QTDC) ölçümü için en az yedi derivasyon ve bunların üçünün de prekordiyal derivasyonlar olması koşul olarak alındı. Tüm EKG'ler yüksek çözünürlükte taranarak bilgisayara aktarıldı ve ölçümler yapıldı.

İstatistik: İstatistiksel analiz için SPSS (Statistical Package for the Social Sciences, version 17.0, SSPS Inc, Chicago, Ill, ABD) paketi kullanıldı. Devamlı değişkenler “ortalama±standart sapma” olarak ifade edildi. Ölçümlerin karşılaştırılmasında t-testi kullanıldı.

Gebe olguların ortalama yaşı 27±3.5 yıl ve ortalama gebelik haftaları 38.7±1.5 idi. 70 gebe olmayan olguların yaş ortalaması 30±2.3 yıl idi. İki grup arasında yaş yönünden istatistiksel olarak anlamlı bir fark izlenmedi. Hastaların bazal klinik ve laboratuar bulguları Tablo 1'de verilmiştir. Hastaların hiçbirinde ritim bozukluğu öyküsü ve semptomu yoktu. Hastane izlemi süresince de hastalarda bir ritim problemi gelişmedi. Gebe olguların Maksimum QTc süresi 435.20±44.82 msn; Minimum QTc süresi 375.85±36.49 msn; QTc dispersiyonu 57.85±22.61 msn olarak hesaplandı. Kontrol gruplarının Maksimum QTc süresi 423.24± 34.82 msn; Minimum QTc süresi 365.85±33.89 msn; QTc dispersiyonu 63.85±22.61msn olarak hesaplandı. Gruplar arasında istatiksel olarak anlamlı bir fark izlenmedi.

Büyütmek İçin Tıklayın

Tablo 1: Olguların bazal klinik ve laboratuar özellikleri

Bu çalışmada gebeliğin, miyokard repolarizasyonundaki bölgesel heterojeniteyi gösteren QTcD etkilemediğini görüldü. Gebelikte oluşan fizyolojik değişiklikler, özellikle plazma volüm artışı, sempatik aktivite artışı ve östrojen seviyesindeki değişimler aritmileri tetikleyebilmektedir^1-5. Gebelikte bu bulgular genellikle hemodinamik, otonomik ve hormonal değişikliklere bağlıdır^5,10. Bu değişiklikler miyokard etkileyerek, aritmilerin yayılımına katkıda bulunur¹⁰. Gebelik sırasında meydana gelen önemli hormonal değişikliklerin proaritmik etkiye neden olabileceğini düşündürmektedir^10-12 Yetişkin dönemde erkeklerle karşılaştırıldığında, kadınlarda kardiyak repolarizasyonu gösteren QT ve QTc daha uzundur¹³. Bu yüzden, kadınlarda aritmik olaylara özellikle de "torsades de pointes"e eğilim artmıştır¹⁴. Cinsiyetler arasındaki bu farklılığa seks hormonlarının özellikle testosteronun ventriküler repolarizasyon üzerindeki etkisinin yol açtığı bir başka kanıt ise, kastre edilmiş erkeklerde QT aralığının daha uzun olmasıdır¹⁵. Seks hormonlarının ventrikül repolarizasyonunu nasıl etkilediğine dair yapılan çalışmada Liu ve ark. dişi tavşanlarda erkeklere göre -50 mV'da daha az Ik1 (içe potasyum akımı) ve IKr (hızlı aktive olan gecikmiş potasyum akımı) yoğunluğu saptamışlardır¹⁶ Bu sonuçlar, kadınlardaki daha uzun repolarizasyon süresini açıklamaktadır. Kadın cinsiyet, kalıtsal uzun QT sendromu olan bireylerde senkop ve "torsade de pointes" açısından bağımsız bir risk faktörüdür¹⁴. Gebeliğin QTcD üzerine tam etkisi belli değildir. Lechmanova ve ark.¹⁷ gebeliğin QTcD arttırdığını idda etmişlerdir. Bu çalışmada vaka sayılarının az olmasıyla ilgili olabilir. Ayrıca gebelikte anne yaşınında artması QTcD etkilemediğini gösterilmiştir¹⁸. Yapılan çalışma bu çalışmayla uyumludur. Bu çalışmada QT dispersiyonu yaınnda giderek yaygınlık kazanması nedeniyle QTc dispersiyonu da ölçülmüştür. Ancak Malik ve Camm¹⁹'a göre QT dispersiyonunda QT aralığındaki gibi kalp hızına göre yapılan düzeltme gereksizdir, çünkü QT dispersiyonunun kalp hızından etkilenmediğine dair kanıtlar daha fazladır. QT dispersiyonu ölçüm yönteminin standart hale getirilememiş olması, belirleyici değerinin hala tartışabilir olması gibi faktörler bu çalışmanın en önemli kısıtlamasını oluşturmaktadırr. QT dispersiyonunun klinik olarak yararsız olduğu²⁰ görüşlerinin aksine, Somberg ve ark.²¹ bu kısıtlamaların yararlı bir testin kullanımının ortadan kaldırılmaması gerektiği görüşündedir. QT dispersiyonunun elle ölçümü hala en çok kullanılan ölçüm yöntemi olup, bunun yanında otomatik ölçüm yöntemleri de bulunmaktadır^20,21. Bu çalışmada bilgisayar ortamında otomatik ölçüm yöntemini kullanıp hata payını minimalize ettik. Sonuç olarak gebeliğin QT dispersiyonu üzerine belirgin etkisinin olmadığını gördük