Bu çalışmada kemik grefti kullanımının zorunlu olduğu durumlarda greft seçimine yardımcı olmak, kemik iyileşmesini hızlandırarak hasta refahına katkıda bulunmak ve bu konuda gerçekleştirilecek çalışmalar için araştırmacılara yararlı bir kaynak oluşturulması hedeflenmiştir. Bu amaçla biyoaktif cam ile MBM ve DBM uygulamalarının gerçekleştirilmesi ve kemik rejenerasyonuna sağladıkları yarar bakımından radyolojik karşılaştırmalarının yapılması amaçlanmıştır.
Bu çalışmada, operasyon sonrası radyografilerinde kontrol grubundaki kemik defektleri ile biyocam, MBM ve DBM gruplarındaki greftler net bir şekilde belirlenmiştir. Bununla birlikte literatürlerle (2, 12) benzer şekilde, greftlerin sahip olduğu yoğunluğun zaman geçtikçe kemik kontrastına yaklaştığı ancak normal kemik kontrastının oluşmadığı saptanmıştır. Operasyon sonrası alınan radyografilerin çalışmanın ileri dönemlerinde gerçekleştirilen radyolojik değerlendirmeler için yararlı olduğu kanısına varılmıştır.
Sunulan bu çalışmadaki postoperatif radyolojik muayenelerde, kontrol grubundaki bütün olgularda defektlerin net bir şekilde gözlendiği, 30. günde hafif bir kemik aktivitesi oluşarak defektlerin %25’inin kapandığı, 45. günde iyileşmenin belirli oranda artarak %25-50 oranına çıktığı, 60. günde ise defektlerin kenardan merkeze doğru iyileştiği görülmekle birlikte defektlerin %50’sinin kapandığı izlenmiştir.
Osteokondüktif ve biyouyumlu greft materyallerinden biri olarak bildirilen 13,14 biyoaktif cam kemik replasmanı ve augmentasyonunda 15, değişik oral cerrahi olgularında 16, orbita, fasial iskelet 17,18 ve kafatası defektlerinin onarımı 13 amacıyla kullanılmıştır. Biyoaktif camların kemik grefti yerine kullanılması ile ilgili farklı sonuçlar veren çalışmalar da bulunmaktadır. Tavşanlarda yapılan bir çalışmada 19 hidroksiapatit greftlerin biyoaktif camlara oranla kemik iyileşmesini daha fazla hızlandırdığı bildirilmiştir. Bir başka çalışmada ise 20 iki farklı biyoaktif cam uygulanan tavşan tibia defektlerindeki yeni kemik oluşumunun kontrol grubuyla aynı düzeyde olduğu ve her iki biyoaktif cam arasında yeni kemik oluşumunu sağlama açısından bir fark olmadığı rapor edilmiştir.
Yapılan bu çalışmada biyoaktif cam grubunun 30, 45 ve 60 günlük radyografik değerlendirmelerinde, defektlerin yeni kemik oluşumu ile doldurulması sırasıyla %50-75, %75-100 ve %100’e yakın olarak gözlenmiştir. Radyolojik değerlendirmelerde, biyoaktif cam kullanılan kemik defektlerindeki iyileşmenin diğer gruplara göre hem 30. günde (P<0.001), hem de 60. günde (P<0.002) daha iyi olduğunun gözlenmesi Sakallıoğlu ve Yavuz 21’un yaptığı çalışma ile uyumluluk göstermektedir.
MBM’nin osteokondüktif özelliğe sahip olduğu, uygulandıkları yerde yeni kemik oluşumu için iskelet görevi gördüğü zamanla rezorbe olarak yeni kemik ile yer değiştirdiği bildirilmektedir 22,23. Saflaştırılmış sığır kaynaklı ksenogreft (Laddec®) uygulanan bir çalışmada 22 radyografik görüntülere göre; postoperatif birinci ayda %56 olarak gözlenen defekt dolumunun zamanla artarak 6. ayda %92 oranına ulaştığı bildirilmiştir. Bu çalışmada MBM uygulanan kemik defektlerinin 30 günlük radyografik değerlendirmelerinde %25-50 oranında yeni kemik oluşumuyla dolması, 45 ve 60 günlük izleme süreleri içerisinde bu oranın artması literatür verilerle 22 benzer sonuçların alındığını göstermektedir.
DBM’nin sahip olduğu osteoindüktif potansiyeli sayesinde yeni kemik oluşumunu arttırdığı ve greft materyali olarak tercih edilebileceği rapor edilmiştir 9,24,25. Lindholm ve ark. 26 kritik boyuttaki kemik defektlerinin onarımında DBM uygulandığında postoperatif radyografik görüntülere göre, genel olarak 9-12. haftada defektin %75-77 oranında yeni kemik ile dolduğunu bildirmektedirler. Sunulan bu çalışmada, DBM grubunda 30, 45 ve 60 günlük radyografik değerlendirmelerde, defektlerin yeni kemik oluşumu ile doldurulması sırasıyla %50, %50-75 ve %75 olarak gözlenmiştir. Radyolojik olarak 30. günde DBM’nin kemik iyileşmesine olumlu katkıda bulunduğu (P<0.001), ancak 60. günde kontrol grubu ile arasında önemli bir farklılık bulunmadığı gözlenmiştir.
Bu çalışmada 30. günde radyolojik olarak MBM grubu ile kontrol grubu arasında farklılık gözlenmezken, MBM grubundaki iyileşmenin DBM ve biyoaktif cam gruplarındakine göre daha az olduğu (P<0.001) belirlenmiştir. MBM’nin DBM’ye alternatif olarak başarılı bir şekilde kullanıldığını bildirilen çalışmaların 27,28 aksine yapılan bu çalışmada, radyolojik bulgular 30. günde MBM kullanılan defektlerdeki kemik iyileşmesinin DBM grubundaki kemik iyileşmesine göre daha az olduğunu (P<0.001) göstermiştir. Altmış günlük radyolojik değerlendirmelerde ise MBM, kontrol ve DBM grupları arasında anlamlı bir farklılık bulunmazken, MBM grubundaki iyileşmenin biyoaktif cam uygulanan gruptakine göre daha az olduğu saptanmıştır (P<0.002).
Radyolojik bulguların 30. ve 60. günlerde grupların kendi içlerinde yapılan karşılaştırmalarındaki farklılıklar istatistiksel olarak anlamlı bulunmuştur. Radyolojik bulguların anlamlılığı kontrol, biyoaktif cam, MBM ve DBM gruplarında sırasıyla P<0.010, P<0.006, P<0.006 ve P<0.019 olarak belirlenmiştir. Bu çalışma 2 aylık bir in-vivo dönemi kapsadığı için oluşan değişimler bu süreçle sınırlı kalmıştır.
Sonuç olarak, elde edilen radyolojik bulgulara göre, kemik iyileşmesinin hızlandırılması, zaman ve ekonomik kayıpların azaltılabilmesi için kemik defektlerinin onarımında biyoaktif camın greft materyali olarak güvenle kullanılabileceği kanısına varılmıştır.
Teşekkür
Türkiye Bilimsel ve Teknolojik Araştırma Kurumu (TÜBİTAK)’na 114O711 proje numarası ile Hızlı Destek Araştırma Projesi olarak desteklerinden dolayı teşekkür ederiz.