Toxocara canis ve Toxocara cati, köpek ve kedigillerin bağırsaklarına yerleşen en yaygın helmintlerdir. Bunlar, zoonoz parazitler olup insanlarda visseral larva migransa (VLM) neden olmaktadır
1. Toxocara canis yumurtaları embriyonlaşmamış olarak yumurtlanır ve dışkıyla dışarı atıldığında enfektif değildir. Yumurtalar sıcaklık ve nem gibi klimatik faktörler ile toprağın yapısına göre 3-6 hafta ile birkaç ay arasında enfektif hale gelmektedir. Enfektif hale gelen yumurtalar optimal şartlarda en az bir yıl süreyle canlılığını sürdürebilmektedir. Erişkin dişi parazitlerin günlük 200.000 yumurta üretebildikleri, yumurtaların -25ºC ile 36ºC ısıya dayanıklı oldukları, %38 hidroklorik asit ve %33 sodyum hidroksiti tolore edebildikleri ve %40’lık formaline 8 gün dayanabildikleri bildirilmiştir
2.
Toxocara spp. yumurtalarının insanlar tarafından alınmasıyla dokularda göç eden larvalar VLM’a neden olmaktadır. Visseral larva migrans daha çok çocuklarda görülmekte olup, bunun çocuklardaki pika ve toprak yeme alışkanlığı ve çocukların kedi ve köpek yavrularıyla olan yakın teması neticesinde şekillendiği ileri sürülmüştür 2. Birçok ülkede, çocukların oyun alanlarına, çocuk park ve bahçelerine, okul bahçelerine dışkılayan kedi ve köpeklerin VLM riskini artırdığı belirlenmiştir 3.
Türkiye’de farklı bölgelerde yapılan değişik çalışmalar neticesinde T.canis’in %4.1-59.4, T.cati’nin ise %27.6-47.2 arasında yaygınlık gösterdiği bildirilmiştir 4,5.
Park ve bahçeler gibi çocukların oyun alanlarında Toxocara spp. yumurtalarının yaygınlığını göstermeye yönelik çalışmalar neticesinde, çocuk parklarında Toxocara spp. yumurtalarının Ankara‘da %30.6, Konya’da %4.16 ve Van’da %25.97 oranında yaygın olduğu belirlenmiştir 5-7. Elazığ’da ise 15 gün ara ile çocuk parkı, okul bahçesi ve değişik yerleşim yerlerinden alınan 744 toprak ve kum örneğinden sadece bir okul bahçesinden arka arkaya alınan iki örnekte Toxocara spp. yumurtalarına rastlanmıştır 4.
Elazığ yöresinde otopsisi yapılan 120 köpeğin %95’inin çeşitli helmintlerle enfekte olduğu; T.canis’in %26.66, Toxascaris leonina’nın ise %68.33 oranında yaygınlık gösterdiği belirlenmiştir 8. Aynı yörede yürütülen başka bir çalışmada otopsisi yapılan 100 kedinin tamamının değişik parazit türleriyle enfekte olduğu ve T.cati’nin %6 oranında yaygın olduğu bildirilmiştir 9.
Gerek kedi ve köpeklerde Toxocara spp. türlerinin yaygınlığı, gerekse park ve bahçelerdeki toprak numunelerinde bu parazitlerin yumurtalarının bulunuşu ile ilgili birçok ülkede çalışmalar yapılmıştır. Japonya’nın Osaka kentinde parklardan alınan 40 kum örneğinin 30’unda (%75) Toxocara spp. yumurtalarına rastlanmıştır 10. Bu yumurtaların çocukların oyun alanlarında görülme oranlarının Mısır’da %30.3, Polonya’da %38-53 ve Almanya’da %55.8 olduğu belirlenmiştir 11-13.
Flotasyon solüsyonlarının, toprak örneklerinde helmint yumurtalarının tespitinde etkili olduğu bildirilmiştir 14. Nunes ve ark. 15, en iyi sonuçları Na2Cr2O4 (sodyum dikromat) ile aldıklarını belirtirlerken, Dada 16, Na2Cr2O4’e kıyasla ZnSO4 (çinko sülfat) ile daha iyi sonuç almıştır. Benzer şekilde, Öge ve Öge 14 de ZnSO4 ve NaNO3 (sodyum nitrat) flotasyon yöntemleriyle de olumlu sonuçlar almışlardır.
Bu çalışma, özellikle çocuklarda etkili olan VLM etkeni Toxocara spp. yumurtalarının Elazığ yöresinde okul bahçelerindeki yaygınlığının üç farklı flotasyon solüsyonu kullanılarak araştırılması amacıyla yapılmıştır.