Sonuç olarak, köpeklerde abdominal palpasyonda silindirik kitle tespit edildiğinde, özellikle ultrasonografik muayene yapılmasının doğru teşhis ve operasyon endikasyonu için oldukça yararlı olabileceği kanaatine varıldı.

Fiziksel muayenede hayvanın rektal ısısının (T): 38,9ºC, nabız frekansının (P): 120 ve solunum frekansının (R): 24 olduğu tespit edildi. Ayrıca hayvanın hafif derecede dehidre olduğu ve kahverengi sulu dışkı yaptığı belirlendi. Abdominal palpasyonda karında cranio-caudal yönde silindirik bir kitlenin varlığı tespit edildi. Venöz pH: 7,436, Na⁺: 137 mmol/L ve K⁺: 3,43 mmol/L olarak ölçüldü. Abdominal ultrasonografi için karın bölgesinin kılları tıraş edildi. Abdominal ultrasonografi 3,5-MHz konveks propla gerçekleştirildi (100 Falco, Pie Medical). Ultrasonografik muayenede çapraz kesitlerde anekoik merkezli ve bunu hipoekojenik ve hiperekojenik çevreleyen halkalar halinde hedef tahtası benzeri yapı görüldü (Şekil 1).

Büyütmek İçin Tıklayın

Şekil 1: Çapraz ultrasonografik kesitte anekoik merkezi çevreleyen hipoekojenik ve hiperekojenik halkalar halindeki hedef tahtası benzeri görünüm.

Anamnez, fiziksel ve ultrasonografik muayene bulgularına dayanılarak hastaya bağırsak invaginasyonu tanısı ile laparatomi yapılmasına karar verildi.

Operasyon öncesi hazırlıklar tamamlandıktan sonra genel anestezi için 1 ml/10 kg Rompun'un (Bayer, Xylazine hydrochloride, 23,32 mg/ml) i.m enjeksiyonundan 15 dakika sonra 20 mg/kg dozunda Ketalar (Parke-Davis, Ketamin hydrochlorur 50 mg/ml) i.m olarak uygulandı. Genel anestezi altında median hattan rutin cerrahi kurallara uygun olarak karın boşluğuna ulaşıldı. Karın boşluğu açıldığında invagine olan bağırsak kısmı bulunup dışarıya çıkarıldı (Şekil 2). Önce invaginasyon elle düzeltilmeye çalışıldı. Fakat bu işlemden herhangi olumlu bir sonuç alınamadı. İnvagine olan bağırsak kısmı arada kalacak şekilde sağlam bağırsak uçlarına bağırsak pensleri yerleştirildi. İlişkili mezenterik damarlar ligatüre edilerek invagine olan bağırsak kısmı rezeke edildi ve bağırsak uçları 3/0 polipropilen (Prolene-Ethicon) ile uç uca anastomoz yapıldı. İnvagine olan bağırsak bölümünde uzunca bir ip parçası tespit edildi (Şekil 3). Anastomoz yapılan bağırsak bölümü sızıntı olup olmadığı yönünden muayene edildi ve serum fizyolojikle yıkanarak yerine yerleştirildi. Karın boşluğu ve bağırsaklar başka herhangi bir lezyonun varlığı yönünden incelendi. Operasyon bölgesi rutin kurallara uygun olarak kapatıldı.

Büyütmek İçin Tıklayın

Şekil 2: İnvagine olan bağırsak kısmının görünümü.

Büyütmek İçin Tıklayın

Şekil 3: İnvagine bağırsak kısmında tespit edilen ip.

Postoperatif dönemde ilk gün 1 L % 0,9 NaCI + %5 Dekstroz ve 1L dengeli elektrolit solüsyonü (Eczacıbaşı, Baxter) i.v olarak uygulandı. Ampisilin (Ampisina flakon, Mustafa Nevzat) 5 gün boyunca 22 mg/kg dozunda günde 2 kere i.m olarak uygulandı. Hayvanın ertesi gün su ve süt içmeye başladığı ve defekasyonunu yaptığı gözlendi. Hayvan 1 hafta süresince süt, kemik suyu, çorba ve ekmekle beslendi. Olgu 5. günün sonunda taburcu edildi ve 2,5 ay süresince telefonla takip edildi.

Abdominal palpasyonda silindirik ya da sosis benzeri bir yapının tespiti bağırsak invaginasyonlarının önemli bir bulgusudur⁵. Levitt ve Bauer^2, 27 bağırsak invaginasyonlu köpeğin 16 tanesinde, Patsikas ve arkadaşları⁶ ise 19 bağırsak invaginasyonlu köpeğin 12'sinde abdomende kitlenin varlığını tespit etmişlerdir. Bu vakanın abdominal palpasyonunda belirlenen silindirik kitle bağırsak invaginasyonları için bildirilenlerle uyum içerisindedir. İnvaginasyonun üst kısmında gaz ve sıvı birikmesi ve bu bulguların ince bağırsak tıkanıklarının belirtilerine benzemesi nedeniyle düz radyografilerle bağırsak invaginasyonlarının tanısının konulması zordur^2,5. Kontrast radyografi bağırsak invaginasyonunu öteki bağırsak tıkanıklık nedenlerinden ayırt etmek için kullanılabilir^5,7. Baryum süspansiyonu uygulamasından sonraki 6 saat içinde çok üst kısımdaki ince bağırsak tıkanıklıkları belirgin olurken daha alttaki tıkanıklıkların etkili teşhisi 24 saat gerektirebilir⁵. Çocuklardaki bağırsak invaginasyonlarının tanısında ultrasonografinin % 100'e yaklaşan doğruluk oranı gösterdiği ifade edilmektedir⁸. Ultrasonografinin köpeklerde de bağırsak invaginasyonlarının tanısında spesifik ve uygun bir teşhis aracı olduğu bildirilmiştir^5-7. Bu vakada ultrasonografik muayenede bağırsak invaginasyonuna işaret eden görüntüler alındığından ve kontrast madde içirilmesi sonrasındaki süre kaybı göz önüne alındığından radyografik muayene yapılmadı.

Bağırsak invaginasyonunun ultrasonografik görünümü invagine olan bağırsak kısmının iç ve dış duvarı ile bunu saran bağırsak duvarının iç içe sıralanmasından kaynaklanır⁹. Bağırsak invaginasyonlu köpeklerde çapraz kesitlerde görülen ultrasonografik görüntüler anekoik de olabilen fakat genelde hiperekoik merkezli ve bunu çevreleyen hiperekoik ya da hipoekoik halkalar halinde hedef tahtası benzeri görünüm şeklinde tanımlanmaktadır^6,7,9. Bu vakanın ultrasonografik görünümü literatürde bildirilenlerle uyum içerisindedir. Patsikas ve arkadaşları^6, 19 bağırsak invaginasyonlu köpeğin 18 tanesinde hiperekojenik merkezi çevreleyen halkalardan oluşan hedef tahtası benzeri görünüm tespit ederlerken sadece 1 vakada merkezin anekoik olduğunu belirlemişlerdir. Ultrasonografik görüntüde belirlenen hiperekojenik merkez mezenterik yağ dokusuna ya da sıkışmış invagine olan bağırsak kısmına işaret eder^6,9. Bu vakanın ultrasonografik muayenesinde ise invagine bağırsak kısmının anekoik merkezli olduğu belirlenmiştir Bu vakada tespit edilen anekoik merkez invagine olan bağırsak kısmının içinde biriken sıvıya işaret etmektedir.

Bağırsak invaginasyonları intestinal rezeksiyon ve anastomoz ya da enteroplikasyon ile tedavi edilmektedir^1,2. Cerrahi müdahaleden sonra nüksler görülebilir^2,3. Nükslerin önlenmesi için enteroplikasyon yöntemi önerilmesine karşın enteroplikasyonun da hayatı tehdit edici komplikasyonlarının olduğu bildirilmektedir^3,10. Bu vakada enteroplikasyon yerine uç uca anastomoz tercih edildi ve postoperatif dönemde herhangi bir komplikasyon şekillenmedi.

Sonuç olarak, bu olgudaki peri ve postoperatif bulgular abdomenin palpasyonunda silindirik kitle tespit edildiğinde, ultrasonografik muayene yapılmasının özellikle operasyon endikasyonu ve doğru teşhis için oldukça yararlı olabileceği kanaatini doğurmuştur.

1) Leib MS, Matz ME. Diseases of intestines. In: Leib MS, Monroe WE (editors). Practical Small Animal Internal Medicine. 1st Edition, Philadelphia: WB Saunders Company. 1997: 685-760.

2) Levitt L, Bauer MS. Intussusception in dogs and cats: A review of 36 cases. Can Vet J. 1992; 33:660-664.

3) MacPhail C. Gastrointestinal obstruction. Clin Tech Small Anim Pract. 2002; 17:178-183.

4) Rallis TS, Papazoglu LG, Adamama-Moraitou KK, et al. Acute enteritis or gastroenteritis in young dogs as a predisposing factor for intestinal intussusception: a retrospective study. J Vet Med A Physiol Pathol Clin Med. 2000; 47: 507-511.

5) Aronson LR, Brockman DJ, Brown DC. Gastrointestinal emergencies. 2000; 30: 555-579.

6) Patsikas MN, Jakovljevic S, Moustardas N, et al. Ultrasonographic signs of intestinal intussusception associated with acute enteritis or gastroenteritis in 19 young dogs. J Am Anim Hosp Assoc. 2003; 39:57-66.

7) Lamb CR. Recent developments in diagnostic imaging of the gastrointestinal tract of the dog and cat. Vet Clin North Am Small Anim Pract. 1999; 29:307-342.

8) Daneman A, Alton DJ. Intussusception. Issues and controversies related to diagnosis and reduction. Radiol Clin North Am. 1996; 34: 743-756.

9) Pennick DG, Nyland TG, Kerr LY, et al. Ultrasonographic evaluation of gastrointestinal diseases in small animals. Vet Radiol. 1990; 31: 134-141.

10) Applewhite AA, Hawthome JC, Cornell KK. Complications of enteroplication for the prevention of intussusception recurrence in dogs: 35 cases (1989-1999). J Am Vet Med Assoc. 2001; 219: 1415-1418.