Paratuberkulozisli hayvanlarda serum biyokimya
parametreleri ile mevcut hastalık arasındaki
ilişkilendirmeyi yansıtan birtakım çalışmalar mevcut olup
11-13, bu çalışmaların çoğu sığırlarda yapılmıştır. Bu
çalışmalarda özellikle düşük albumin, kalsiyum ve
magnezyum düzeylerinin klinik hastalık vakalarıyla
alakalı olarak değişim gösterdikleri bildirilmiştir. Scoot ve
ark.
7 kronik zayıflayan paratuberkulozisli koyunlarda
gamaglobulin düzeylerinin normal olmasına rağmen,
saptadıkları şiddetli hipoalbumineminin hastalığın bir
göstergesi olduğunu bildirmişlerdir. Serum mineral
düzeyleri bakımından değişik çalışmalarda değişik
sonuçlar elde edilmiştir. Şöyle ki; bazı yazarlar düşük
kalsiyum düzeyinin düşük magnezyum ve yüksek fosfor
düzeyleriyle alakalı olduğunu
12, bazıları düşük
magnezyum ve düşük fosfor düzeyleriyle alakalı
olduğunu
14, bazıları çok düşük magnezyumla ilişkisi
olup fosfor düzeyi ile alakalı olmadığını
11
bildirmişlerdir. Jones ve Kay
8 ise klinik olarak
paratuberkulozisli koyunlarda serum kalsiyum, total
protein ve albumin düzeylerini sağlıklı hayvanlara oranla
önemli derecede düşük saptarken, magnezyum, fosfor
ve globulin düzeylerinde önemli değişiklikler
saptayamamışlardır.
Bu olguda saptanan serum biyokimyasal değerleri
Tablo 1’de topluca sunulmuş olup, tablo incelendiğinde
total protein, albumin, kalsiyum, magnezyum
düzeylerindeki azalmalar dikkati çekmektedir. Bu
bulgular paratuberkulozisli hayvanların serumlarında total
protein, albumin, kalsiyum, magnezyum düzeylerinde
azalmaların olduğunu bildiren bildirimlerle8,11-13
uyumlu bulunmuştur. Bunun yanı sıra aynı tablo
incelendiğinde enzim düzeylerinin (LDH, ALP, AST ve ALT), glikoz, total bilirubin ve kolesterol düzeylerinin
normal referans15 aralıklar içerisinde olduğu
anlaşılmaktadır. Bu bulgular ışığında da, hasta koyunun
ilk klinik muayenesi sırasında saptanan bulgulardan olan
iştahsızlık, zayıflama ve ishal durumunun en azından bu
olgu için herhangi bir karaciğer hastalığı ile ilgisinin
olmadığını söylemek mümkündür. Total protein ve
albumin düzeylerindeki azalmaların muhtemel nedeninin
özellikle hastalığın son dönemlerinde bağırsaklarda
gelişen şiddetli doku hasarının neden olduğu
malabsorbsiyonla alakalı olduğu düşünülmektedir.
Hastalıkta lezyonlar genel olarak bağırsaklar ve ilgili
lenf yumrularında gözlenir. Koyunlarda hastalığın
teşhisinde dışkı ve doku kültürü, deri testleri, serolojik
incelemeler ve nekropsi gibi yöntemler kullanılmaktadır.
Ancak deri testleri16 ve ELISA’nın17 duyarlılığı
değişken olup hastalığın dönemine bağlıdır. Dışkı ve
doku kültürü teşhiste altın standart olmasına rağmen
koyunlarda pek güvenilir değildir1. Ayrıca nekropside
asidorezistans bakteri az sayıda bulunduğundan
koyunlarda ELISA’nın duyarlılığı düşüktür18. Özellikle
bireysel vakalarda nekropsi sonucu alınan doku
örneklerinin mikroskobik incelemesi teşhisi doğrulamanın
yegane yoludur1,19. Bu olguda da gerek makroskobik
olarak ve gerekse de histolojik yöntemler kullanılarak
mevcut hastalık paratuberkulozis olarak teşhis edilmiştir.
Sonuç olarak, koyunlarda paratuberkülozisin
teşhisinde klinik ve patolojik muayeneler ile birlikte, total
protein, albumin, kalsiyum ve magnezyum gibi serum
biyokimyasal parametrelerin incelemelerinin de önemli
katkı sağlayacağı kanısına varıldı.