Günlük kuru madde tüketimine ait veriler incelendiğinde (Tablo
3), kuru madde tüketimi I+ÖS grubunda diğerlerine göre biraz yüksek çıksa da gruplar arasında istatistiksel olarak bir fark tespit edilmemiştir. Nitekim, konuya ilişkin yapılan çalışmalarda uygulanan ısı işleminin yem tüketimini az da olsa yükselttiği bildirimlerine
12-15 karşın bir çok çalışmada ısı ve öğütme işlemlerinin yem tüketimini istatistiksel olarak etkilemediği bildirilmiştir
4,16,17.
Gruplarda günlük canlı ağırlık artışı incelendiğinde, en yüksek günlük canlı ağırlık artışı I+ÖS grubunda tespit edilirken, bunu I+BS grubu, ÖS grubu ve BS grupları izlemiştir (P<0.05). Görüldüğü gibi soyanın ısı ile işlendiği gruplarda günlük canlı ağırlık artışında ısı işlemi uygulanmayan gruplara göre belirgin bir artış söz konusudur. Bunun nedeni de uygulanan ısı işleminden kaynaklanan birçok olumlu faktörün sonucu olabilir. Çünkü soyaya uygulanan ısı işlemi, kaliteli bir protein olan soya proteininin rumendeki parçalanabilirliğini azaltarak daha düşük kalitede mikrobiyel proteine dönüşme riskini azaltır ve ince barsağa daha fazla esansiyel amino asit temini sağlayıp 15 hayvanlarda büyüme döneminde ihtiyaç duyulan kaliteli protein açığını kapatarak yüksek bir büyüme hızı elde edilmesine imkan sağlar 5. Ayrıca, uygun bir ısı işlemi, ince barsakta lizin ve diğer esansiyel amino asitlerin değerini azaltan maillard-reaksiyonu ürünlerinin meydana gelmesine fırsat vermeden antibesinsel faktörleri zararsız hale getirir, diyette sindirilebilirliği oldukça yüksek olan yağın daha fazla kullanılmasına imkan sağlar, yemin lezzetini artırır ve yem maddelerinde bulunan karbonhidratların kısmen jelatinize olmasına ve sindirilme oranının yükselmesine neden olur. Tüm bu faktörler ısı uygulanan gruplardaki canlı ağırlık artışının ısı uygulanmayan gruplara göre daha yüksek çıkmasının nedenini net bir şekilde ortaya koymaktadır. Tablo 3 incelendiğinde öğütmenin de
canlı ağırlık artışını olumlu yönde etkilediği görülmektedir. Öğütmenin bu olumlu etkisi hem ısı uygulanmış hem de ısı uygulanmamış gruplarda mevcuttur. Gruplar arasındaki bu farklılık öğütme neticesinde iştah açıcı bazı yağ asitlerinin açığa çıkması, sindirim enzimleri için daha fazla etki alanı oluşacağından besin maddelerinin sindirilme derecesinin yükselmesi gibi öğütmeden kaynaklanan olumlu etkilerin bir sonucu olabilir 7. Yapılan çalışmalarda da bu araştırma bulgularını destekler nitelikte sonuçlar elde edilmiştir. Nitekim, Glimp ve ark. 18’ları soya fasulyesine uygulanan ısı işleminin kuzularda performansı arttırdığını bildirmişlerdir. Yine, soya fasulyesine uygulanan ısı işleminin kuzularda performansı arttırdığını Nishimuta ve ark 19’ları ve Sherrod ve Tillman 6 tarafından da vurgulanmıştır. Ayrıca, süt ineklerinde yapılan çalışmalarda ham soya fasulyesi yerine ısı işlemi görmüş soya fasulyesinin kullanılmasının süt verimini artırdığı bildirilmiştir 4,20-22.
Benzer durum yemden yararlanma için söz konusudur. En iyi yemden yararlanma I+ÖS grubunda tespit edilirken, bunu I+BS grubu, ÖS grubu ve BS grubu takip etmiştir. Görüldüğü gibi, yemden yararlanma kabiliyeti ısı ve öğütme işlemi uygulanan gruplarda ham soya fasulyesi verilen gruplara göre daha iyi olmuştur. Gruplar arasındaki bu fark, uygulanan ısı ve öğütme işlemleri neticesinde oluşan günlük canlı ağırlık artışındaki farktan kaynaklanabilir. Yapılan çeşitli çalışmalarda da bu araştırma bulgularını destekler şekilde tam yağlı soyaya ısı uygulanmasının ruminal protein yıkımını azalttığı, canlı ağırlık ve yemden yararlanmayı arttırarak performansı yükselttiği bildirilmiştir 6,18,19. Yine, Albro ve ark. 23’ları besi sığırlarında yaptıkları çalışmada, yemden yararlanmanın ısı ve buharlı sıkıştırma işlemi uygulanan soya fasulyesi verilen grupta, ham soya verilen gruba göre daha iyi olduğunu bildirmişlerdir.
Ham besin maddelerinin sindirilme derecesine ait veriler incelendiğinde (Tablo 4), kuru madde, ham kül, ham selüloz ve ham yağın sindirilme derecesi tüm gruplarda birbirine yakın çıkarken; organik madde, ham protein ve azotsuz öz maddenin sindirilme derecesi gruplar arasında istatistiksel olarak farklı çıkmıştır (P<0.05). En yüksek organik madde, ham protein ve azotsuz öz madde sindirilme derecesi I+ÖS grubunda tespit edilirken, ÖS ve I+BS gruplarında birbirine benzer en düşük ise BS grubunda çıkmıştır. Gruplar arasındaki bu fark daha çok ısıtmanın soya üzerindeki olumlu etkisinin bir sonucu olabilir. Çünkü, uygulanan ısı işlemi ile hem soyadaki antibesinsel faktörler uzaklaştırılmakta, hem de soya proteininin rumende yıkımından kaynaklanabilecek olumsuzluklar en aza indirilmektedir. Bu sayede ince barsağa geçecek toplam esansiyel asit miktarı artmakta ve proteinin sindirilme derecesi yükselmektedir. Aynı şekilde, öğütmenin de sindirim enzimlerinin etki yüzeyini arttırdığı ve buna bağlı olarak besin maddelerinin sindirilme derecesini yükselttiği net bir şekilde görülmüştür. Organik madde ve azotsuz öz maddenin sindirilme derecesi arasındaki farklılık ise proteinin sindirilme derecesi arasındaki farktan kaynaklanabilir. Benzer şekilde, Helen ve ark. 24’ları yaptıkları çalışmada, soya fasulyesine 120 ºC ısı uygulamasının kuru maddenin sindirilme derecesini istatistiksel olarak etkilemediğini, fakat rumende yıkılmayan protein düzeyini artırarak ham proteinin sindirilme derecesini yükselttiğini bildirmişlerdir. Isı uygulamasının ham proteinin sindirilme derecesi üzerine olan olumlu etkisi Mc Kinnon ve ark. 25’ları tarafından da vurgulanmıştır. Yine, Kaynar 26; merinos toklular üzerinde yürüttüğü çalışmada, tokluları ısı işlemi görmüş ve görmemiş tam yağlı soya fasulyesi ile beslemişler ve kuru madde, organik madde, ham protein, ham yağ, ham selüloz ve azotsuz öz maddelerin sindirilme derecesinin ısı işlemi görmüş soya fasulyesi tüketen grupta daha yüksek çıktığını bildirmiştir.
Sonuç olarak, bu çalışmada iyi bir protein kaynağı olan tam yağlı soyaya uygulanan ısı ve öğütme işlemlerinin toklularda performans ile organik madde, ham protein ve azotsuz öz maddenin sindirilme derecesini olumlu yönde etkilediği gözlenmiştir.
)
)
)
)
