[ Ana Sayfa | Editörler | Danışma Kurulu | Dergi Hakkında | İçindekiler | Arşiv | Yayın Arama | Yazarlara Bilgi | E-Posta ]
Fırat Üniversitesi Sağlık Bilimleri Tıp Dergisi
2009, Cilt 23, Sayı 1, Sayfa(lar) 021-024
[ Özet ] [ PDF ] [ Benzer Makaleler ] [ Yazara E-Posta ] [ Editöre E-Posta ]
Elazığ Namık Kemal İlköğretim Okulu Öğrencilerinde Bağırsak Parazitleri Görülme Sıklığı
Mustafa KAPLAN, Neslihan KELEŞTEMUR
Fırat Üniversitesi Tıp Fakültesi Parazitoloji Anabilim Dalı, Elazığ, TÜRKİYE
Anahtar Kelimeler: Bağırsak parazitleri, ilköğretim okulu, Elazığ
Özet
Elazığ il merkezindeki Namık Kemal İlköğretim Okulu öğrencilerinde bağırsak parazitlerinin görülme sıklığı, görülme sıklığına etki edebilecek faktörlerin araştırılması ve önceki yıllarda yapılan çalışmalarla karşılaştırılması amaçlandı.

Çalışmaya ilköğretim okulunun 4., 5. ve 6. sınıflarında eğitim gören 229 öğrenci alındı. Her öğrenciden kapaklı dışkı kapları ile dışkı ve anal bant örnekleri alınarak incelendi. Ayrıca öğrencilerin bağırsak parazitlerinin neden olduğu yakınmalar, bulaşma ve korunma yolları ile ilgili bilgi düzeylerini belirlemek amacıyla bir test uygulandı.

Çalışmaya alınan 229 öğrenciden (123'ü kız 106'sı erkek) 32'sinde (%14) bir veya birden fazla tür bağırsak paraziti saptandı. En sık bulunan parazit türü G. intestinalis (%6,6) idi. Çalışma grubumuzda yaş, baba eğitim düzeyi ve evdeki oda sayısı ile bağırsak parazitlerinin görülme sıklığı arasında anlamlı bir fark bulunurken diğer demografik özelliklerine göre fark saptanmadı. Ayrıca bağırsak parazitleri ile ilgili bilgi düzeyleri ve bağırsak parazitlerinin görülme sıklığı arasında bir ilişki bulunmadı.

Çalışmamızda öğrencilerin %14‘ünde bir veya daha fazla parazit türü saptanmıştır. Öğrencilerin yaş, baba eğitim düzeyi ve evdeki oda sayısı ile bağırsak parazitlerinin görülme sıklığı arasında anlamlı bir fark görülse de bağırsak parazitleriyle ilgili bilgi düzeyleri ve bağırsak parazitlerinin görülme sıklığı arasında bir ilişki saptanamamıştır.

  • Başa Dön
  • Özet
  • Giriş
  • Materyal ve Metot
  • Bulgular
  • Tartışma
  • Kaynaklar
  • Giriş
    Ülkemiz birçok paraziter hastalığın bulunması için uygun koşullara sahiptir ve toplumumuzun sosyoekonomik düzeyi, kültürü, adet ve alışkanlıkları da paraziter hastalıkların görülme sıklığını etkilemektedir1.

    Genellikle ağız yoluyla bulaşan bağırsak parazitlerinde enfeksiyon kaynağı dışkı ile kirlenmiş yiyecek ve içeceklerdir. Hijyenik koşulların sağlanamadığı kalabalık ortamlarda bağırsak parazitlerinin görülme sıklığı oldukça artmaktadır. Bunda birçok etkenin yanı sıra kişisel hijyen ve eğitim düzeyinin de etkisi vardır1-5.

    İlköğretim dönemi temel sağlık ve temizlik alışkanlıklarının kazanılmasında çok önemli bir dönem olup bu kazanımları sağlayacak bilgiler ne yazık ki etkili ve yeterli düzeyde verilememektedir.

    Bu çalışmada adı geçen ilköğretim okulu öğrencilerinde barsak parazitlerinin görülme sıklığı yanında öğrencilerin bağırsak parazitlerinin neden olduğu yakınmalar, bulaşma ve korunma yolları ile ilgili bilgi düzeyleri belirlenerek, bilgi düzeyleri ile parazit görülme sıklığı arasında bir ilişki olup olmadığı amaçlandı.

  • Başa Dön
  • Özet
  • Giriş
  • Materyal ve Metot
  • Bulgular
  • Tartışma
  • Kaynaklar
  • Materyal ve Metot
    Çalışma, Elazığ il merkezinde bulunan Namık Kemal İlköğretim Okulunda 4., 5. ve 6. sınıflarında eğitim gören öğrencilerde yapıldı. İdari izin ve Fırat Üniversitesi Tıp Fakültesi Etik Kurulu'ndan onay alındıktan sonra çalışmaya alınan her öğrencinin velisine çalışmanın amacı ve yöntemini içeren bir önbilgi formu dağıtılarak bilgilenmeleri sağlandı. Yazılı izinleri ve ailesel bilgileri içeren bir bilgi formu alındı.

    Her bir öğrenciden kapaklı dışkı kapları ile dışkı ve ayrıca anal bant örnekleri alındı. Dışkı örnekleri bekletilmeksizin nativ, lügol ve şüpheli durumlarda trikrom boyalı preparasyonlar ile incelendi. Parazitoz saptanan olgulara uygun tedavi için bir sağlık kuruluşuna başvurması önerildi.

    Çalışma grubundaki öğrencilerden gönüllü olan 181'ine bağırsak parazitlerinin bulaşma yolları, belirtileri ve korunma yolları konularında bir anket uygulanmıştır (Şekil 1). Anketimizde soruların ilköğretim öğrencilerinin düzeyine uygun olmasına dikkat edilerek bağırsak parazitlerinin bulaşma yolları, belirtileri ve korunma yolları konularında basit birer soru yöneltilip sıralanan cevaplardan doğru olduğuna inandıkları şıkları işaretlemeleri istenmiştir. Alınan doğru cevap sayısına göre bilgi düzeyleri belirlenmiş ve bilgi düzeyleri ile bağırsak parazitlerinin görülme sıklığı arasında bir ilişki olup olmadığı araştırılmıştır. Ayrıca ailenin toplam aylık geliri ailedeki birlikte yaşayan kişi sayısına bölünerek kişi başına aylık gelir saptanmış ve bağırsak parazitlerinin görülme sıklığı ile ilişkili olup olmadığı araştırılmıştır.


    Büyütmek İçin Tıklayın
    Şekil 1: Bağırsak parazitleri ile ilgili bilgi düzeylerini belirlemek amacıyla uygulanan test.

    Öğrencilerin bilgi düzeyleri ile yaş, cins ve bazı demografik özelliklerine göre bağırsak parazitlerinin dağılımı ki kare testi ile değerlendirildi.

  • Başa Dön
  • Özet
  • Giriş
  • Materyal ve Metot
  • Bulgular
  • Tartışma
  • Kaynaklar
  • Bulgular
    Yaşları 9-12 (10 ± 0.8) arasında değişen 123'ü kız 106'sı erkek toplam 229 öğrenci çalışmaya alındı. Bunların 32'sinde (%14) bir veya birden fazla tür bağırsak paraziti saptandı. Bağırsak paraziti saptananların 15'inde (%6,6) G. intestinalis, 8'inde (%0,35) E. coli, 5'inde (%2,18) E. vermicularis, 3'ünde (%1,3) B. hominis ve 1'inde (%0,43) G. intestinalis ile B. hominis birlikte bulundu. Bağırsak paraziti saptanan öğrencilerin 13'ü (%10,6) kız ve 19'u (%17,9) erkek idi.

    Olguların yaş, cins ve bazı demografik özelliklerine göre dağılımı Tablo 1'de sunulmuştur. Çalışma grubumuzda yaş, baba eğitim düzeyi ve evdeki oda sayısı ile bağırsak parazitlerinin görülme sıklığı arasında anlamlı bir fark bulunurken diğer demografik özelliklerine göre fark saptanmadı. Ayrıca öğrencilerin yaşları ve bağırsak parazitleri ile ilgili bilgi düzeylerine göre dağılımı arasında anlamlı bir fark bulunurken (Tablo 3), bağırsak parazitleri ile ilgili bilgi düzeyleri ile bağırsak parazitlerinin görülme sıklığı arasında anlamlı bir ilişki bulunmadı (Tablo 2).


    Büyütmek İçin Tıklayın
    Tablo 1: Bağırsak paraziti saptanan olguların yaş, cins ve bazı demografik özelliklerine göre dağılımı.


    Büyütmek İçin Tıklayın
    Tablo 2: Parazit saptanan olguların bağırsak parazitleri ile ilgili bilgi düzeylerine göre dağılımı


    Büyütmek İçin Tıklayın
    Tablo 3: Öğrencilerin yaşları ve bağırsak parazitleri ile ilgili bilgi düzeylerine göre dağılımı

  • Başa Dön
  • Özet
  • Giriş
  • Materyal ve Metot
  • Bulgular
  • Tartışma
  • Kaynaklar
  • Tartışma
    Paraziter hastalıkların prevalansının düşmesi çok yönlü ve uzun zamana yayılmış önlemlerin alınması ve yoğun uğraş sonucu gerçekleşebilmektedir1-3,6. Eğitim, diğer bir çok enfeksiyon hastalığında olduğu gibi paraziter hastalıkların koruyucu önlemleri arasında da ilk sıralarda gelir1-3. Bilginin yaşama geçirilmesi ve alışkanlık haline getirilmesi konunun bir diğer boyutudur. Kişisel temizlik alışkanlıkları; aile ortamı, yakın çevre ve son olarak okulda verilecek olan eğitimle şekillenecektir.

    Araştırma grubumuzdaki öğrencilerin %14‘ünde bir veya daha fazla parazit türü saptanmıştır. İlimizde 1999-2000 yıllarında yapılan bir çalışmada aynı okulda ve aynı yaş grubu öğrencilerde bağırsak parazitlerinin görülme sıklığı %38.8 olarak saptanmıştır.3 İlimizde 1989 yılında aynı yaş grubu öğrencilerde yapılan bir başka araştırmada ise il merkezinde ilköğrenim dönemindeki çocuklarda bu oran % 74.4 olarak bildirilmiştir7. Önceki yıllarda saptanan bu sonuçlarla kıyaslandığında bağırsak parazitlerinin görülme sıklığının düşmeye devam ettiği dikkati çekmektedir. Bunun, geçmiş yıllara göre ilimiz alt yapısında ve su dağıtımında önemli düzeyde iyileşme sağlandığından, okullarda sanitasyona daha çok önem verildiği ve toplum sağlığı açısından önemli kazanımların sağlandığından kaynaklanmış olduğu kanısındayız.

    Çalışma grubumuzda en sık rastlanan patojen parazit türlerinin sırasıyla G. intestinalis ve E. vermicularis olduğu görülmüştür. G. intestinalis yakın temasla artan bulaşma riski nedeniyle toplu yaşanılan yerlerde özellikle el yıkama ve kişisel temizlik alışkanlıklarının ihmal edildiği toplumlarda daha sık görülür. Çocukluk çağında sık görülmesi de bu nedenledir. Ülkemizden bildirilen çalışmalarda da çocuklarda bu iki parazit türünün sıklıkla ilk iki sırayı aldığı bildirilmektedir810.

    Paraziter hastalıklardan korunmada önemli faktörlerden birisinin eğitim olduğu gösterilmiştir3,11-13. Çalışma grubumuzdaki öğrencilerin yaşları dikkate alındığında parazit varlığı yönünden anlamlı bir fark bulunmuştur. Bu farkın öğrencilerin bulundukları sınıf veya bir başka deyişle eğitim düzeyi ile ilgili olduğu düşünülebilir. Ancak bağırsak parazitlerinin bulaşma yolları, belirtileri ve korunma yolları konularında uyguladığımız anketin sonuçları dikkate alındığında bu farkın öğrencilerin yaşları ve bağırsak parazitleri ile ilgili bilgi düzeyleri arasında saptanan farklılığa bağlı olduğu görülmektedir (Tablo 3). Ayrıca bilgi düzeylerine göre bağırsak parazitlerinin görülme sıklığında bir fark saptanmamıştır (Tablo 2). Bu nedenle yaşlarına göre bağırsak parazitlerinin görülme sıklığında saptanan farkın eğitim düzeylerinden ziyade yaşın artması ile gelişen kişisel temizlik alışkanlıkları ile ilişkili olabileceği kanısındayız. Ayrıca diğer epidemiyolojik özelliklere göre anlamlı bir fark bulunamaması yaşlarına göre saptanan farkın çalışılan grupla ilgili olabileceğini de düşündürmektedir. Benzer epidemiyolojik çalışmalarda parazitlerinin yaygınlığının eğitim düzeylerine göre farklı sonuçlar verebildiği görülmektedir3-5,13.

    Sonuç olarak çalışmamızda öğrencilerin %14'ünde bir veya daha fazla parazit türü saptanmıştır. Öğrencilerin yaş, baba eğitim düzeyi ve evdeki oda sayısı ile bağırsak parazitlerinin görülme sıklığı arasında anlamlı bir fark görülse de bağırsak parazitleriyle ilgili bilgi düzeyleri ve bağırsak parazitlerinin görülme sıklığı arasında bir ilişki saptanamamıştır.

  • Başa Dön
  • Özet
  • Giriş
  • Materyal ve Metot
  • Bulgular
  • Tartışma
  • Kaynaklar
  • Kaynaklar

    1) Unat EK, Yücel A, Altaş K, Samastı M. Unat'ın Tıp Parazitolojisi. İnsanın Ökaryonlu Parazitleri ve Bunlarla Oluşan Hastalıkları. 5. Baskı. İstanbul: İ.Ü. Cerrahpaşa Tıp Fak. Vakfı Yayınları, 1995.

    2) Davis A, Pawlowski ZS. Amoebiasis and its control. Bull World Health Organ 1985; 63: 417-426.

    3) Kaplan M, Gödekmerdan A, Demirdağ K, Kuk S, Kalkan A. İlkokul öğrencilerinde bağırsak parazitlerinin görülme sıklığı ve eğitimin etkileri. Türkiye Parazitoloji Dergisi 2002; 26: 56-59.

    4) Kaplan M, Polat SA, Kuk S ve ark. Abdullahpaşa Eğitim ve Araştırma Sağlık Ocağı Bölgesindeki ilköğretim okulu öğrencilerinde bağırsak parazitlerinin görülme sıklığı. Türkiye Parazitoloji Dergisi 2003; 27: 40-44.

    5) Özkeklikci A, Gödekmerdan A, Yılmaz H, Kaplan M, Aygen M. Köy okullarında ektoparazit ve bağırsak parazitleri yaygınlığının araştırılması. Fırat Üniversitesi Sağlık Bilimleri Dergisi 2000; 14: 315-320.

    6) Pawlowski ZS. Strategies for the control of ascariasis. Ann Soc Belg Med Trop 1984; 64: 125-134.

    7) Yılmaz M, Ay S, Kılıç SS, Kökçam İ. Elazığ merkez ve bazı köy okullarında bağırsak parazitlerinin dağılımı. Türkiye Parazitoloji Dergisi 1989; 13: 55-58.

    8) Daldal N, Karaman Ü, Ayçan ÖM ve ark. Çocuk yuvası ve yetiştirme kurumundaki çocuklarda bağırsak parazitleri yaygınlığının incelenmesi. İnönü Üniversitesi Tıp Fakültesi Dergisi 2007; 14: 231-235.

    9) Yazar S, Akman MA, Hamamcı B ve ark. Kayseri Sosyal Hizmetler Çocuk Esirgeme Kurumu (SHÇEK) Çocuk Yuvası'ndaki 0-7 yaş çocuklarda bağırsak parazitlerinin araştırılması. Türkiye Parazitoloji Dergisi 2002; 26: 48-51.

    10) Yılmaz M, Ay S, Aşçı Z, Kılıç SS. Harput Çocuk Yuvası 6-12 yaş grubu çocuklarında parazitolojik incelemeler. İnfeksiyon Dergisi 1988; 2: 297-302.

    11) Köksal İ, Malkoç CH, Özergin O ve ark. Trabzonda bir ilkokulun öğrencilerinde bağırsak parazitlerinin prevalansı ve paraziter hastalıklarda eğitimin önemi. Mikrobiyoloji Bülteni 1992; 26: 155-162.

    12) Ceyhan O, Şahin İ, Öztürk Y, Günay O. Bağırsak parazitleri konusunda yapılan eğitimin 15-49 yaş grubu kadınlarda parazit prevalansı üzerine etkisi. Erciyes Üniversitesi Sağlık Bilimleri Dergisi 1990; 1: 181-190.

    13) Altıntaş K, Işık K, Güngör Ç. Ankara'da bağırsak parazitlerinin yaygınlığına etki eden faktörler. Türkiye Parazitoloji Dergisi 1993; 17: 57-68.

  • Başa Dön
  • Özet
  • Giriş
  • Materyal ve Metot
  • Bulgular
  • Tartışma
  • Kaynaklar
  • [ Başa Dön ] [ Özet ] [ PDF ] [ Benzer Makaleler ] [ Yazara E-Posta ] [ Editöre E-Posta ]
    [ Ana Sayfa | Editörler | Danışma Kurulu | Dergi Hakkında | İçindekiler | Arşiv | Yayın Arama | Yazarlara Bilgi | E-Posta ]