Kuluçka özellikleri ve yumurtaların döllülük oranı üzerine etki yapan önemli faktörlerden biri damızlık olarak kullanılan erkek ve dişi bıldırcınların yaşıdır. Yaş arttıkça döllülük oranı azalır. En uygun kuluçka veriminin 8-24 haftalık yaşlar arasındaki bıldırcınlardan elde edildiği çeşitli araştırmalarda bildirilmiştir ^{3, 4}. Kumar ve ark ^5, 20-24 haftalık bıldırcınlarda döllülük oranını % 71.0-81.4, kuluçka randımanını % 51.1-67.7 arasında, Dixon ve ark ^6, 11-13 haftalık bıldırcınlarda döllülük oranını % 87, kuluçka randımanını % 40-66, Erensayın ^4, 10 ve 20 haftalık yaştaki Japon bıldırcınlarında sırasıyla döllülük oranını % 77.53 ve 63.47, çıkım gücünü % 74.72 ve 69.44, kuluçka randımanını % 70.34 ve 56.81, erken embriyo ölüm oranlarını % 8.99 ve 14.57, geç embriyo ölüm oranlarını % 12.14 ve 14.09 olarak tespit etmişlerdir. Dere ve ark ^7, 12 ve 24 haftalık yaştaki bıldırcınlarda döllülük oranını sırasıyla % 82.01 ve 81.75, kuluçka randımanını ise sırasıyla % 71.11 ve 72.89 olarak belirlemişlerdir.

Bayram ve Akıncı ¹¹ ise 35-46. haftalık yaşlar arasında 11.75-12.54 g olarak değiştiğini bildirilmektedir. Çok büyük ve çok küçük yumurtaların çıkım güçleri, normal yumurtalara göre düşüktür ¹². Sachdev ve ark ^13, Japon bıldırcınlarında döllülük oranını ve çıkım gücünü ağır yumurta grubunda, hafif yumurta grubundan daha yüksek bulmuşlardır. Sarıca ve Soley ¹⁴ ise en yüksek döllülük oranı ve kuluçka randımanını 11.6 g ve daha ağır yumurtalarda, en yüksek çıkım gücünü ise 10.6-11.5 g ağırlığındaki yumurtalardan elde etmişlerdir. Küçükyılmaz ve ark ^9, Japon bıldırcınlarında kuluçkalık yumurtaları sırasıyla 9.00-9.99 g, 10.00-10.99 g, 11.00-11.99 g, 12.00-12.99 g ve >13 g olarak gruplara ayırmışlar, gruplarda sırasıyla döllülük oranını % 75.9, 79.3, 78.6, 78.0 ve 80, kuluçka randımanını % 50.0, 57.3, 57.6, 55.3 ve 56.4, çıkım gücünü % 65.9, 72.3, 73.3, 70.9 ve 69.3 ve embriyo ölümlerini % 38.7, 22.0, 21.0, 29.0 ve 30.7 olarak tespit etmişlerdir.

Araştırmada kullanılan yumurta sayısının fazlalığı elde edilen verileri daha güvenli ve değerli olarak nitelendirebilecek durumdadır. Bu araştırma ebeveyn yaşı, yumurta ağırlığı ve Şekil indeksinin kuluçka özellikleri ve yaşama gücü üzerine etkisini belirlemek amacıyla yapılmıştır.

Kuluçka sonucunda çıkmayan yumurtalar kırılarak döllülük kontrolü, erken dönem (<6 gün) ve geç dönem (7-15 gün) embriyo ölümleri ile kabuk altı (16-17 gün + kabuğu delip ölen) ölümler belirlenmiştir. Elde edilen bu veriler kullanılarak aşağıda belirtilen formüller yardımıyla döllülük oranı, kuluçka randımanı ve çıkım gücü hesaplanmıştır.

Döllülük oranı (%) = (Döllü yumurta sayısı / Makineye konan yumurta sayısı) x 100

Kuluçka randımanı (%) = (Çıkan civciv sayısı / Makineye konan yumurta sayısı) x 100

Çıkım gücü (%) = (Çıkan civciv sayısı / Makineye konan döllü yumurta sayısı) x 100

Şekil indeksi (%) = (Yumurta eni/Yumurta boyu) x 100

Araştırmada ana ve baba yaşı, şekil indeksi ve yumurta ağırlığı gruplarının kuluçka özellikleri ve yaşama gücü ile ilgili değerlerin analizinde Ki-kare testi kullanılmıştır. Bu analiz için MINITAB 12.1 istatistik paket programından yararlanılmıştır ¹⁵.

Büyütmek İçin Tıklayın

Tablo 1: Ana ve baba yaşı ile şekil indeksi ve yumurta ağırlığı gruplarının kuluçka özelliklerine etkisi.

Ana yaşının döllülük oranı, kuluçka randımanı, erken ve geç embriyo ölüm oranları üzerine etkisi istatistikî olarak önemli bulunmuştur (P<0.05, P<0.001). Ana yaşına bağlı olarak döllülük oranı, kuluçka randımanı ve çıkım gücü verileri değerlendirildiğinde 15-18 haftalık yaştaki değerlerin diğer haftadaki yaşlara göre yüksek olduğu belirlenmiştir. Yine aynı Şekilde geç embriyo ve kabuk altı ölüm oranı 15-18 haftalık yaşta diğer haftalık yaşlara göre düşük bulunmuştur.

Baba yaşının döllülük oranı, kuluçka randımanı ve geç embriyo ölüm oranı üzerine etkisi istatistikî olarak önemlidir (P<0.05, P<0.01). Baba yaşına bağlı olarak döllülük oranı, kuluçka randımanı ve çıkım gücüne ait 16-20 haftalık yaştaki değerlerin diğer haftadaki yaşlara göre yüksek olduğu belirlenmiştir. Baba yaşı arttıkça döllülük ve kuluçka randımanı düşmüştür.

Şekil indeksi gruplarının kuluçka özellikleri üzerine etkisi istatistikî olarak önemsiz bulunmuştur (P>0.05).Yumurta ağırlığı gruplarının döllülük oranı, kuluçka randımanı, çıkım gücü, erken ve geç embriyo ölüm oranları üzerine etkisi istatistikî olarak önemli bulunmuştur (P<0.01, P<0.001).

Ana ve baba yaşı ile Şekil indeksi ve yumurta ağırlığı gruplarının yaşama gücü etkisine ait istatistikî analiz sonuçları Tablo 2'de gösterilmiştir. Buna göre ana ve baba yaşı ile yumurta ağırlığı gruplarının 1., 2., 3., 4. ve 5. hafta yaşama gücüne etkisi istatistiki olarak önemli olduğu tespit edilmiştir (P<0.01, P<0.001). Şekil indeksi gruplarının 1., 2., 3., 4. ve 5. hafta yaşama gücüne etkisi istatistiki olarak önemsiz bulunmuştur (P>0.05).

Büyütmek İçin Tıklayın

Tablo 2: Ana ve baba yaşı ile Şekil indeksi ve yumurta ağırlığı gruplarının yaşama gücüne etkisi.

Baba yaşının döllülük, kuluçka randımanı ve geç dönem embriyo ölümleri üzerine etkisi istatistikî olarak önemli bulunmuştur (P<0.05, P<0.01). Baba yaşına bağlı olarak en iyi döllülük ve kuluçka randımanı 16-20 haftalar arası tespit edilmiştir. Baba yaşı arttıkça döllülük ve kuluçka randımanı azalmıştır. Bu durum yaş arttıkça sperma sayısı ve kalitesinin azalmasından kaynaklanmış olabilir.

Araştırmada şekil indeksinin kuluçka özellikleri üzerine etkisi önemsiz bulunmuştur (P>0.05). Başpınar ve ark ^19, Esen ve Özçelik ^20, Kul ve Şeker ²¹ ile Türkyılmaz ve ark ²² da Şekil indeksinin kuluçka özellikleri için bir kriter olmadığını bildirmişlerdir.

Yumurta ağırlığı grupları, kabuk altı ölüm hariç diğer tüm kuluçka özelliklerini önemli düzeyde etkilemiştir.

Genel olarak en yüksek döllülük oranı, kuluçka randımanı ve çıkım gücü, 12 g ve üzeri olan yumurtalardan elde edilmiştir. Benzer şekilde, Dere ve ark ⁷'da kuluçka randımanı ve döllülük oranını en yüksek 12 g üzeri yumurtalarda olduğunu belirlemişlerdir. Yine birçok çalışmada döllülük oranı ve kuluçka randımanı ağır yumurta grubunda hafif yumurta grubuna göre daha yüksek olduğu bildirilmiştir ^{9, 13, 14 23}. Alkan ve ark ²⁴ ise en yüksek kuluçka randımanı ve döllülük oranını 10.10-11.00 g arası yumurtalarda tespit etmişlerdir. Erken dönem embriyo ölüm oranı % 11.85 ve geç dönem embriyo ölüm oranı % 8.80 ile 10.99 g ve aşağısı yumurtalarda en fazla görülmüştür. Şeker ve ark ²⁵ da embriyo ölümlerini hafif yumurta grubunda ağır yumurta grubuna göre daha fazla olduğunu bildirmişlerdir. Buna karşın Sergeeva ²⁶ embriyo ölümlerinin ağır yumurta grubunda daha fazla olduğunu belirtmiştir.

Ana ve baba yaşı ile yumurta ağırlığı gruplarının yaşama gücüne etkisi önemli iken, Şekil indeksinin yaşama gücüne etkisi önemsiz bulunmuştur. Maclaury ve ark ²⁷ Şekil indeksindeki % 1'lik artışta yaşama gücü düzeyinin % 1.6 azaldığını bildirmişlerdir. Ana yaşına bağlı olarak en yüksek yaşama gücü düzeyi 23-26 haftalık yaşta olurken, baba yaşına bağlı olarak 26-30 haftalık yaşlarda tespit edilmiştir. Yumurta ağırlığı bakımından en yüksek yaşama gücü düzeyi ise 13 g ve üzeri yumurtalardan elde edilmiştir. Nazlıgül ve ark ²⁸ ile Çağlayan ve İnal ^29, yumurta ağırlığı bakımından haftalar arası yaşama gücü düzeyleri arasında bir fark olmadığını bildirmelerine rağmen, Nazlıgül ve ark ²⁸ yumurta ağırlığının 0-6 hafta arası yaşta yaşama gücü düzeyini önemli Şekilde etkilediğini bildirmişlerdir.

Sonuç olarak, bıldırcınlarda ebeveyn yaşı ile yumurta ağırlığının kuluçka özellikleri ile yaşama gücü üzerine etkili olduğu belirlenmiştir. Ana yaşı 15-18, baba yaşı 16-20 hafta olan bıldırcınlar ile yumurta ağırlığı 12 g ve üzeri olan yumurtaların kuluçkada kullanılmasının daha uygun olacağı anlaşılmıştır. Yaşama gücü değerleri bakımından ise ana yaşı 23-26, baba yaşı 26-30 hafta arası olan bıldırcınlar ile yumurta ağırlığı 13 g ve üzeri olan yumurtaların daha uygun olacağı saptanmıştır. Ayrıca Şekil indeksinin kuluçka özellikleri ile yaşama gücü üzerine herhangi bir etkisinin olmadığı anlaşılmıştır. Her ne kadar konuyla ilgili daha önce yapılmış çalışmalar olsa da, bu araştırmada kullanılan yumurta ve alt grup sayısının fazlalığı elde edilen değerlerin önemini artıracak düzeydedir.

1) Yannakapoulas AL, O'Sullivan NP, Dunnungton EA, et al. Relationship among age of dam, egg components, embryo lipid transfer and hatchability of broiler breeder eggs. Poult Sci 1991; 70 (10): 2180-2185.

2) Şeker İ. Bıldırcınlarda kuluçkalık yumurtaların döllülük oranına ve kuluçka sonuçlarına bazı faktörlerin etkisi. YYÜ Vet Fak Derg 2003; 14 (2): 42-46.

3) Selçuk E, Aykut İ. Bıldırcın Yetiştiriciliği. Ankara: Tarım Orman ve Köyişleri Bakanlığı İdari ve Mali İşler Daire Başk. Merkez İkmal Müdürlüğü Basımevi, 1984.

4) Erensayın C. Japon bıldırcınlarında (Coturnix coturnix japonica) ebeveyn yaşının döllülük, embriyonik ölüm ve çıkım gücüne etkisi. Hay Araş Ens Derg 2002; 12 (1): 47-50.

5) Kumar KMA, Kumar KSP, Ramappa BS, et al. Influence of parental age on fertility, hatchability, body weight and survivability of japanese quail (Coturnix coturnix japonica). Poultry Adviser 1990; 23 (9): 43-47.

6) Dixon RJ, Arzey GG, Nickholls PJ. Production, hatchability and fertility of eggs from breeding japanese quail (Coturnix coturnix japonica) fed diets containing furazolidone. Br Poultry Sci 1992; 33: 835-845.

7) Dere S, İnal Ş, Çağlayan T ve ark. The effects of parent age, egg weight, storage length and temperature on fertility and hatchability of Japanese quail. J Anim Vet Adv 2009; 8 (79): 1289-1291.

8) Saylam SK. Japon bıldırcınlarda yumurta ağırlığının ve depolama süresinin yumurta ağırlık kaybına ve kuluçka özelliklerine etkileri. Turk J Vet Anim Sci 1999; 23, 367-372.

9) Küçükyılmaz K, Başer E, Erensayın C ve ark. Japon bıldırcınlarında damızlık yumurta ağırlığının kuluçka sonuçları, besi performansı ve yumurta verim özellikleri üzerine etkisi. Hay Araş Derg 2001; 11 (1): 6-12.

10) Şeker İ, Kul S, Bayraktar M ve ark. Japon bıldırcınlarında (coturnix coturnix japonica) yumurta verimi ve bazı yumurta kalite özelliklerine yaşın etkisi. İ Ü Vet Fak Derg 2005; 31(1): 129-138.

11) Bayram İ, Akıncı Z. Yumurtacı bıldırcın rasyonlarına farklı oranlarda katılan yer fıstığı küspesinin yumurta verimi ve kuluçka sonuçlarına etkisi. Ankara Üniv Vet Fak Derg 2001; 48 (1): 35-41.

12) Özen N. Çıkış Gücüne Etki Eden Etmenler. Tavukçuluk, Yetiştirme, Islah, Besleme, Hastalıklar, Et ve Yumurta Teknolojisi. Samsun: 19 Mayıs Üniv. Yayınları, No: 48, 1989.

13) Sachdev AK, Ahuja SD, Thomas PC, et al. Effect of egg weight and duration storage on the weight loss, fertility and hatchability traits in japanese quail. Indian J Poultry Sci 1985; 20 (1): 19-22.

14) Sarıca M, Soley F. Bıldırcınlarda (Coturnix coturnix japonica) kuluçkalık yumurta ağırlığının kuluçka sonuçları ile büyüme ve yumurta verim özelliklerine etkileri. Uluslararası Tavukçuluk Kongresi, 24-26 Mayıs, Bildiriler, 474-484, İstanbul, 1995.

15) Minitab Release 12.1 (1998): Minitab for Windows, Minitab Inc.

16) İpek A, Şahan Ü, Yılmaz B. Japon bıldırcınlarında (Coturnix coturnix japonica) canlı ağırlık, erkek dişi oranı ve anaç yaşının yumurta ağırlığı ve kuluçka sonuçlarına etkisi. Uludağ Üniv Zir Fak Derg 2003; 17 (1): 13-22.

17) Woodard AE, Abplanalp H, Wilson WO, et al. Japanese Quail Husbandry in the Laboratory, Department of Avian Sci. University of California, Davis, CA, 95616. 1973.

18) Şeker İ, Kul S, Bayraktar M ve ark. Japon bıldırcınlarında (Coturnix coturnix japonica) kuluçkalık yumurtaların anaç yaşı ve depolama süresinin kuluçka sonuçlarına etkisi. Uludağ Univ Vet Fak Derg 2004a; 23 (1-2-3): 59-64.

19) Başpınar E, Yıldız MA, Özkan MM, Kavuncu O. Japon bıldırcını yumurtalarında yumurta ağırlığı ve Şekil indeksinin kuluçka özelliklerine etkisi. Turk J Vet Anim Sci 1997; 21: 53-56.

20) Esen A, Özçelik M. Bıldırcınlarda anaçların yaşı, yumurta ağırlığı ve Şekil indeksinin kuluçka sonuçlarına etkisi. F Ü Sağlık Bil Dergisi (Vet) 2002; 16 (1): 19-25.

21) Kul S, Şeker L. Phenotypic correlations between some external and internal egg quality traits in the Japanese quail (Coturnix coturnix japonica). Int J Poult Sci 2004; 3(6): 400-405.

22) Türkyılmaz MK, Dereli E, Şahin T. Japon bıldırcınlarında (Coturnix coturnix japonica) yumurta kabuk kalınlığı, gözenekliliği, Şekil indeksi ve yumurta ağırlık kaybının kuluçka sonuçlarına etkileri. Kafkas Üniv Vet Fak Derg 2005; 11 (2): 147-150.

23) Narahari D, Abdul Mujeeri K, Thangavel A, et al. Traits influencing the hatching performance of Japanese quail eggs. Br Poultry Sci 1988; 29, 101-112.

24) Alkan S, Karabağ K, Galic A ve ark. Effects of genotype and egg weight on hatchability traits and hatching weight in Japanese quail. S Afr J Anim Sci 2008; 38 (3): 231-237.

25) Şeker İ, Kul S, Bayraktar M. Effects of parental age and hatching egg weight of Japanese quails on hatchability and chick weight. Int J Poult Sci 2004b; 3 (4): 159-265.

26) Sergeeva A. The incubation of eggs of different weight classes. Ptitsevodstvo 1983; 9: 14-15.

27) Maclaury DW, Begin JJ, Johnson TH. Shape index hatchability of fertilite eggs of Japanese quail (Coturnix coturnix japonica). Poult Sci 1973; 52: 558-662.

28) Nazlıgül A, Türkyılmaz MK, Bardakçıoğlu HE. Japon bıldırcınlarında (Coturnix Coturnix Japonica) kuluçkalık yumurta ağırlığının çıkış ağırlığı, büyüme performansı ve yaşama gücüne etkisi. İstanbul Üniv Vet Fak Derg 2005; 31 (2): 33-40.

29) Çağlayan T, İnal Ş. Bıldırcınlarda kuluçkalık yumurta ağırlığının kuluçka sonuçları ile büyüme ve yaşama gücüne etkisi. Vet Bil Derg 2006; 22 (1-2): 11-19.