Bu çalışmada AS'li hastalarda plazma OPN düzeyleri
kontrol grubuna kıyasla yüksek bulunmuştur. Bu
yükseklik AS'li hastaları değerlendirmede kullanılan klinik
ve laboratuar göstergelerle bağıntılı değildi. OPN
proinflamatuar sitokinlerle reaksiyona girerek
inflamasyon regulasyonunda önemli bir işlev görür
5.
Osteoklastlar kemik yapım-yıkımında OPN'nin kaynağı
olabilir. Ayrıca osteoklastlardaki OPN kemik rezorpsiyon
esnasında hücre adezyonu ve kemotaksisinde fonksiyon
görür
17.
Birkaç çalışmada hayvan deneylerinde artrit
alevlenmelerinde plazma OPN düzeyleri ve periferal
mononukleer hücrelerde OPN m RNA ekspresyonunun
arttığı rapor edilmişti10,18. OPN'e yönelik spesifik
antikorların kullanılmasıyla artritik eklemde kemik
erozyonunu ve inflamatuar hücre infiltrasyonunu inhibe
edebileceği gösterilmişti10. Shio ve ark.11 yapmış
oldukları bir çalışmada, 20 romatoid artritli hastada
kontrol grubuyla kıyaslayarak idrar OPN düzeyini
araştırmışlardı. İdrar OPN düzeylerinin romatoid artritli
hastalarda aktif inflamatuar artritin şiddetini
yansıtabileceği kanısına varmışlardı.
Spondilartropati grubu içinde değerlendirilen
inflamatuar barsak hastalıklarından ülseratif kolite
yapılan bir çalışmada OPN düzeyleri yüksek hastalık
aktivasyonu ile korale olduğu tespit edilmişti. Ancak aynı
durum bir başka inflamatuar barsak hastalığı olan Crohn
hastalığı için geçerli değildi19.
AS'li hastalarda OPN düzeyini, OPN'nin inflamasyon
ve kemik yapım-yıkım göstergeleri ile ilişkisini araştıran
ilk çalışma Choi ve ark.12 tarafından yapılmıştır. Bu
çalışmada 30 AS'li hasta ve 23 sağlıklı kontrol plazma
OPN, TNF- α, IL–6, kemik yapım ve yıkım göstergeleri
(Alkalen fosfotaz, osteokalsin ve C telopeptit tip 1
kollajen) açısından incelenmişti. Hastalığın
değerlendirilmesinde ESH, CRP, BASDAI ve BASRI
skalaları kullanılmıştı. Bu çalışmada plazma OPN
düzeylerinin AS'li hastalarda belirgin şekilde yüksek
olduğu, bu yüksekliğini hastalığın seyrini
değerlendirmede kullanılan inflamasyon belirteçleri ve
skalalarla bağıntılı olmadığı, özellikler kemik yapım-yıkım
belirteçleri ile ilişkili olduğunu tespit etmişlerdi. Yanı sıra
anti TNF- α (n=8) tedavisinden sonra hastalık
aktivitesinde azalma görülmesine rağmen, plazma OPN
düzeylerinde herhangi bir değişiklik gözlemlememişlerdi.
OPN'nin AS'de inflamasyondan ziyade kemik remodelinginde rol oynayabileceği sonucuna varılmıştı12.
Çalışmamızda Choi ve ark.12 yapmış oldukları
çalışmayla uyumlu olarak AS'li hastalarda plazma OPN
düzeylerini yüksek olarak tespit ettik. Medikal tedavilere
göre yapmış olduğumuz subgruplarda plazma OPN
düzeylerini benzer olarak gözlemledik. Bu gruplarda ESH
ve CRP düzeyleri arasında da bir farklılık yoktu. Hastalık
aktivasyon değerlendirilmesinde BASDAI skalasını
kullandık. Hastaları BASDAI skoruna göre <4 inaktif ve ≥
4 üzeri aktif olarak sınıflandırdık. BASDAI'e göre
yaptığımız analizde plazma OPN düzeylerinde gruplar
arasında istatiksel anlamlı farklılık yoktu. Hastalık
aktivasyonu ve medikal tedavilerin dikkate alındığı
incelemeler sonucunda, plazma OPN düzeylerinde bir
farklılık olmaması, OPN'nin AS'de inflamasyon üzerine
az veya hiçbir etkisinin olmadığını düşündürmektedir.
Yaptığımız analizlerde hastalığın radyolojik evrelemesi
olan BASRI skorları ile OPN arasında bir bağıntı tespit
etmedik. Bu durumu açıklamak zor. Ancak unutulmamalıdır
ki BASRI skorları hastalığın güncel
durumundan ziyade kronik bir süreci yansıtmaktadır.
AS'de inflamasyon ve yapısal hasar arasındaki ilişki
tam anlamıyla açıklanamamıştır20. Yapılan
çalışmalarda AS'de hastalık aktivitesi ile yapısal hasarın
ilişkili olmadığı, radyolojik progresyona medikal
tedavilerin etkisiz olduğu, inflamasyon baskılansa dahi
yapısal hasarın devam edebileceği ve OPN'nin
inflamasyondan bağımsız olarak kemik yapısal hasarla
ilişkili olabileceği vurgulanmıştı3,21,22.
Çalışmamızın değerlendirilmesinde bazı limitasyonlar
da bulunmaktadır. Hastaların aldıkları medikal tedaviler
öncesi ve sonrası bir değerlendirme yapılmamıştır.
Ayrıca radyolojik değerlendirmeye ilaveten kemik yapımyıkım
göstergelerinden herhangi bir biyokimyasal
parametre kullanılmamıştır. Ancak bu çalışmada en az 3
aydır anti-TNF-alfa tedavisi alan hastaların sayısının
fazlalığı dikkat çekicidir.
Sonuç olarak AS'li hastalarda plazma OPN düzeyleri
yüksek olarak bulunmuştur. Bu durum medikal tedavi,
klinik ve laboratuar parametreleri ile bağıntılı değildir.
Ancak özellikle OPN AS'nin patogenezde ve klinik
süreçteki rolünü araştıran geniş kapsamlı çalışmalara
ihtiyaç vardır. Bekli de bu çalışmalar ışığında AS'de
kemik yapım-yıkımın modifiye eden yeni ilaçlar gündeme
gelebilecektir.