Bu protozoonun kist şekilleri yoktur. Enfeksiyon trofozoitlerin ağız yoluyla alınması ile şekillenebilir. Ancak trofozoitler dış şartlara ve mide asidine dayanıksız olduğundan bu şekildeki bulaşma histomonosisin yayılışında önemli bir yer tutmaz. Enfeksiyonun yayılışında tavuklarda yaygın bir nematod olan Heterakis gallinarum yumurtaları önemli rol oynar. H.gallinarum ile enfekte kanatlılarda Histomonas'lar nematodun ovaryumlarına girerek çoğalır, ovaryumdan yumurtalara ve larvalara geçer. İçerisinde H.gallinarum larvalarını taşıyan yumurtaların yer solucanları tarafından alınması ile birlikte Histomonas'lar Heterakis larvaları ile beraber yer solucanlarına geçer ve bu solucanların bünyesinde uzun süre kalabilirler. Kanatlılar ya enfekte H.gallinarum yumurtalarını ya da enfekte yer solucanlarını yemek sureti ile hastalığa yakalanırlar^1,3.

Hastalık karaciğerde nekrotik odaklar ve sekumda ülserlerin oluşumu ile karakterizedir. Histomonosis saha şartlarında genellikle 3-12 haftalık hindi palazlarında görülmektedir. Bu yaş grubunda mortalite % 80-100 arasında değişmektedir. Akut enfeksiyonlarda prepatent süre 8 gündür. Enfekte hindi sürülerinde gıda tüketiminde azalma, depresyon, kanatlarda düşme, tüylerde karışıklık, sarı renkli dışkılama, bazen ibik ve sakallarda siyahlaşma görülebilmektedir. Hastalığın perakut seyrettiği durumlarda hayvanlar belirgin bir semptom göstermeden 24 saat içerisinde ölürler. Yaşlı hindilerde hastalık genellikle iyileşme ile sonlanır ancak kronik enfeksiyonlarda ölüm de görülebilmektedir^1-3.

Hastalığın tanısı, klinik semptomlar, otopsi bulguları, histopatolojik muayeneler, karaciğer ve sekumdan alınan doku kazıntılarından hazırlanan frotilerin giemsa ile boyandıktan sonra incelenmesi ve Polimeraz Zincir Reaksiyonu (PZR) gibi moleküler teknikler ile konulmaktadır^1-3.

Bu olgu sunumunda 50 günlük Amerikan bronz ırkı bir hindi palazında tespit edilen histomonosis hakkında bilgi verilmiştir.

Laboratuvarımıza gelen karaciğerin makroskobik incelemesinde karaciğerde sarı renkli nekroz odakları tespit edilmiştir (Şekil 1). Bu odaklardan hazırlanan frotiler metanolle tespit edilip, giemsa ile boyandıktan sonra mikroskopta incelenmiş ve büyüklükleri 10-19 µm arasında değişen trofozoitler (Şekil 2) tespit edilmiştir. İşletme sahibinden alınan bilgiler, karaciğerde makroskobik olarak tespit edilen nekroz odakları ve mikroskobide trofozoitlerin görülmesi ile histomonosis tanısı konulmuştur^1-4.

Büyütmek İçin Tıklayın

Şekil 1: Karaciğerde tespit edilen sarı renkli nekroz odakları.

Büyütmek İçin Tıklayın

Şekil 2: Karaciğerden hazırlanan frotilerde tespit edilen trofozoitler (X 1000).

Ülkemizde histomonosis'in teşhisi, epidemiyolojisi ve oluşturduğu ekonomik kayıplara ilişkin yeterli çalışma bulunmamaktadır. Vural ve ark.^5, 4 aylık üç Amerikan bronz ırkı hindide parazitolojik (natif inceleme ve giemsa boyama) ve histopatolojik olarak, Karaman ve ark.^6, ise 35 hindide hastalığı histopatolojik ve moleküler yöntemlerle (PZR) teşhis etmişlerdir. Bu çalışmada ise histomonosis; İşletme sahibinden alınan bilgiler, karaciğerin makroskobisi ve mikroskobide trofozoitlerin görülmesi ile teşhis edilmiştir. Hastalığın teşhisini takiben işletme sahibine hastalık, tedavi ve hastalıktan korunma yöntemleri ile ilgili bilgiler verilmiştir.

Çalışma sonucunda hindi işletmelerinde benzer semptomlar görüldüğünde, yetiştiricilerin bulundukları bölgelerdeki Veteriner Fakülteleri ya da Gıda, Tarım ve Hayvancılık Bakanlığına bağlı Araştırma Enstitülerine müracaat etmelerinin hastalığın kesin tanısının sağlanması ve bilinçsiz ilaç kullanımının önlenmesi bakımından önemli olduğu, bu vesile ile de ilaçlara karşı direnç gelişiminin ve ekonomik kayıpların önlenebileceği kanaatine varılmıştır.

1) Dumanlı N. Veteriner Protozooloji Ders Notları. Fırat Üniversitesi, Veteriner Fakültesi, Ders Teksiri, No: 40 Elazığ. 1999: 83-87.

2) Değer S, Biçek K, Özdal N. Monocercomonadidae. In: Dumanlı N, Karaer Z. (Editörler). Veteriner Protozooloji 1. Baskı, Ankara: Medisan Yayınevi Ltd Şti, 2010: 49-57.

3) McDougald LR. Other protozoan diseases of the intestinal tract-histomoniasis (blackhead). In: Saif YM. (Editor). Diseases of Poultry 11th Edition, Iowa State Press, A Blackwell Publishing Company, 2003: 1001-1010.

4) Kaya G. Protozoolojide tanı yöntemleri. In: Dumanlı N, Karaer Z. (Editörler). Veteriner Protozooloji 1. Baskı, Ankara: Medisan Yayınevi Ltd Şti, 2010: 239-257.

5) Vural SA, Nalbantoglu S, Oznur N, Bozkurt MF. Histomonose bei puten. Tierärztl Prax 2008; 36: 209-212.

6) Karaman M, Özen H, Özcan K. Histomoniasis in turkeys: pathological observations and PCR detection. Dtsch Tierarztl Wochenschr 2009; 116: 214-219.