Buzağılarda BVDV enfeksiyonlarına bağlı olarak mikroensefalopati, hidrosefalus, hidranensefali, proensefali, serebellar hipoplazi ve hipomiyelinasyon yaygın olarak görülebilen konjenital defektlerdir. Ancak katarakt, mikroftalmi, optik nöritis, retinal dejenerasyon, timik hipoplazisi, hipotrikozis ve alopesi, bukleli kıl örtüsü, sırtlan hastalığı, osteojenezde bozulma, alt çene kısalığı (brakignati inferiyor) ve gelişme geriliğinin daha nadir görülebilen diğer konjenital defekler olabileceği ifade edilmektedir⁸.

Tedavisinin mümkün olmadığı BVDV enfeksiyonlarından korunmak için öncelikle persiste enfekte hayvanların sürüden çıkarılması ve aşılama programlarına önem verilmesi gerektiği bildirilmektedir^8-11.

Bu gözlem, klinisyen veteriner hekimlere faydalı olacağı düşünülerek BVDV enfeksiyonlu bir buzağıda nadir görülen kahverengimsi ve bukleli kıl örtüsü görünümünün bildirilmesi amacıyla yazılmıştır.

Alınan anamnezden, hayvan sahibi hastanın daha önceden farklı veteriner hekimler tarafından muayene edilerek çeşitli antibakteriyel ilaçların [Baytril %10 (1 mL’sinde 100 mg enrofloksasin içerir. Bayer, Türkiye), Atavetrin (1 mL’sinde 200 mg sulfadoxine, 40 mg trimethoprim bulunur. Atabay, Türkiye), Brodycel LA (1 mL’sinde 150 mg amoksisilin trihidrat bulunur. Çelikler, Türkiye)] ve vitamin preparatları [Nervit kompoze (1 mL’sinde 100 mg vitamin B1, 10 mg vitamin B6 bulunur. Vetaş, Türkiye) ve Beforvel (1 mL’sinde 5 mg tiamin HCL, 20 mcg siyanokobalamin, 2 mg riboflavin, 2 mg pridoksin, 10 mg niasin, 10 mg d-panthenol bulunur. Vilsan, Türkiye)] uygulandığını ifade etmiştir. Ayrıca annesinin doğumdan sonra şiddetli pnömoni ve metritis şikayetleri nedeniyle zorunlu olarak kesime sevk edildiği öğrenildi.

Olgunun fiziksel muayenesinde emme refleksinin zayıf olduğu, pupilla ve palpebra refleksinin bulunduğu, konjunktiva ve mukozaların hafif derecede hiperemik olduğu gözlemlendi. Mukopurulent burun akıntısı ve şiddetli öksürük bulunan olguda akciğerlerin oskültasyonunda sert veziküler sesler ile kuru raller alındı. Özellikle kıl örtüsünün kahverengimsi ve bukleli görünümünde olduğu gözlemlendi (Şekil 1). Kıl örtüsündeki bu değişikliklerin buzağının doğumundan itibaren bulunduğu sahibi tarafından ifade edilmiştir.

Büyütmek İçin Tıklayın

Şekil 1: BVDV antijeni tespit edilen olguda kahverengimsi ve bukleli kıl örtüsü görünümü

Olguya uygulanan farklı tedavilere rağmen hastanın klinik olarak düzelmemesi ve konjenital bukleli kıl örtüsü görünümünden dolayı BVDV enfeksiyonundan şüphelenilen hayvandan virlojik, hematolojik ve biyokimyasal analizler için steril şartlarda tekniğine uygun olarak V. jugularis’ten EDTA’lı ve steril cam tüplere kan örnekleri alındı.

Kan örneğinin ticari BVDV antijen ELİSA (BVDV antijen serum Plus HerdChek IDEXX Laboratories Westbrook, Maine 04092 USA) kiti ile yapılan analizinde BVDV antijen pozitif olarak tespit edildi.

Hematolojik muayeneler kan sayım cihazında (Sysmex KX-21-N, Japonya), biyokimyasal analizler ise otoanalizörde (Cobas^® 6000, İsviçre), serum molibden, mangan ve kobalt düzeyleri Perkin Elmer 800 marka atomik absorbsiyon spektrometresinin grafit sisteminde bakır ve çinko düzeyleri ise aynı cihazın alev sisteminde tayin edildi.

Olgunun klinik muayene bulguları ile bazı hematolojik ve biyokimyasal parametreleri Tablo 1’de verildi.

Büyütmek İçin Tıklayın

Tablo 1: Olgunun klinik muayene bulguları, hematolojik ve biyokimyasal parametreler ile mineral madde ve iz element düzeyleri

Bukleli ve kahverengimsi kıl örtüsü görünümünün histopatolojik muayenesi için kaburgalar üzerindeki deriden biyopsi örneği alındı. Alınan örneğin FÜ Veteriner Fakültesi Patoloji Anabilim Dalı laboratuvarında yapılan histopatolojik incelenmesinde herhangi bir patolojik değişiklik saptanmadı.

Klinik, hematolojik ve biyokimyasal parametrelerin verildiği Tablo 1 incelendiğinde kalp ve solunum frekansı, total lökosit ve trombosit sayısı ile fibrinojen miktarı dışındaki tüm parametrelerin sağlıklı hayvanlar için bildirilen^8,9,21 fizyolojik sınırlar içerisinde olduğu görülmektedir. Özellikle yangısal olayların ifadesi olarak artığı bildirilen³ total lökosit sayısındaki artış ile kalp ve solunum frekansının yüksekliği olguda hastalığın devam ettiğini göstermesi açısından önemlidir. Olguda akciğer yangısı belirtileri (mukopurulent burun akıntısı, solunum güçlüğü, şiddetli öksürük, akciğerlerin oskültasyonunda sert veziküler sesler ile kuru rallerin alınması) saptanmasına rağmen vücut sıcaklığının normal sınırlar içerisinde bulunması tedavideki antibiyotik uygulamaları ve hastalığın kronik seyri ile açıklanabilir. Kaynakta²² trombosit sayısı artışının primer (trombopoietinin artan üretimi) ve sekonder [hemoraji sırasında veya hemorajiyi takiben (özellikle demir eksikliği ile sonuçlandığında), bazı hemolitik anemiler ve kronik yangısal hastalıklarda] olabileceği bildirilmektedir. Yine aynı kaynakta²² hiperfibrinojeminin genellikle enfeksiyöz, irinli, travmatik ve neoplastik hastalıklarda arttığı ifade edilmektedir. Doku hasarından sonra 24 saat içinde fibrinojen konsantrasyonunun arttığı ve akut doku hasarlarında 3-4 gün içinde pik yaptıktan sonra düştüğü, aktif kronik reaksiyonlarda genellikle sürekli yüksek kaldığı bildirilmektedir. Olguda saptanan trombosit sayısı ve fibrinojen miktarının atışı enfeksiyonun kronik seyri ile açıklanabilir.

Gebeliğin 90-170. günleri arasındaki transplasental BVDV enfeksiyonlarında konjenital defektlerin meydana geldiği bildirilmektedir^8,10. Olguda konjenital bukleli kıl örtüsü bulunması nedeniyle enfeksiyonun gebeliğin 90-170. günlerinde oluştuğu düşünülmektedir.

Transplasental non-sitopatojenik BVDV enfeksiyonu nedeniyle doğan persiste enfekte buzağıların bazılarının doğumda normal göründüğü ve normal büyümelerine rağmen zayıf ve küçük doğdukları, doğumdan kısa süre sonra öldükleri bildirilmektedir. Böyle buzağıların bir kısmında kubbemsi kafa yapısı, geyik burun (normalden daha ince maksilla) ile bukleli kıl örtüsünün karakteristik olduğu belirtilmektedir. Yaşayan zayıf buzağıların ise enteritis ve pnömoni gibi enfeksiyöz hastalık veya mukozal hastalık gelişene kadar yaşadıkları ifade edilmektedir^8,11. BVDV enfeksiyonlarında bukleli görünüm olabileceğinin bildirilmesi ve antijenik yakınlığı olduğu bildirilen sınır hastalığı virüsü ile enfekte koyunların kıllarında depigmentasyon ve köpek kılı görünümlü kıvrımlaşma olabileceği belirtilmektedir^8,23. Bu bildirimlerle^8,11,23 uyumlu olarak sunulan olguda uygulanan tedavilere rağmen ishal ve pnömoni semptomları devam etmiş ve bukleli kıl örtüsü görülmüştür. Ayrıca ırk özelliği olarak genellikle siyah beyaz renklerin hakim olduğu holştayn ırkı²⁴ olgudaki kıl örtüsünün hafif kahverengimsi görünümü dikkat çekici bulunmuştur.

Kılların renk değişikliklerine neden olabilecek bakır ve çinko eksikliği ile molibden zehirlenmeleri dikkate alınması gerektiği bildirilmektedir³. Bu nedenle olguda, serum Mo, Cu, Zn, Mn ve Co düzeyleri incelenmiş olup molibden dışındaki diğer parametrelerin sağlıklı hayvanlar için bildirilen⁸ fizyolojik sınırların altında, molibdenin ise yüksek olduğu görülmüştür. Kılların depigmentasyonuna etkili olması nedeniyle Cu, Zn, Mn ve Co yetersizliği ile Mo fazlalığının olgunun kıllarındaki renk değişikliğine etkilerinin olabileceği düşünülmektedir. Ancak ifade edilen iz element yetersizliği ve Mo fazlalığında kılların bukleli görünümün olmaması, derinin histopatolojik incelenmesinde herhangi bir değişikliğin saptanmaması, ayrıca kronik pnömoni, enteritis ve bukleli görünümün BVDV enfeksiyonu nedeniyle olduğu kanısına varılmıştır.

Sonuç olarak, BVDV enfeksiyonlarında kıl örtüsünün konjenital olarak bukleli ve kahverengimsi olabileceğinin klinisyen veteriner hekimler tarafından göz ardı edilmemesi gerektiği ve böyle hayvanlarda persiste enfeksiyon olabileceği düşünülerek koruyucu tedbirlerin alınması açısından yararlı olacaktır.

1) Berber E, Sözdutmaz İ. Elazığ, Malatya ve Tunceli illerinde koyunlarda görülen abort vakalarında pestivirusların rolünün araştırılması. FÜ Sağ Bil Vet Derg 2013; 27: 39-41.

2) Burgu İ, Alkan F, Yeşilbağ K. The prevalence of persistent BVD virus infection in cattle in Turkey. Ankara Üniv Vet Fak Derg 1999; 46: 169-77.

3) Gül Y. Geviş Getiren Hayvanların İç Hastalıkları (Sığır, Koyun-Keçi). 3. Baskı, Malatya: Medipres Matbaacılık Yayıncılık Ltd Şti, 2012.

4) Gul Y, Issi M, Cevik A, et al. Case report: Cerebellar hypoplasia associated with bovine viral diarrhoea (BVD) virus infection in a calf, in Turkey. Revue Med Vet 2013; 164: 448-452.

5) Gürçay M, İssi M, Gül Y. Investigation of bovine viral diarrhoea virus in dairy cattle premises where aborts occur. Erciyes Üniv Vet Fak Derg 2013; 10: 101-105.

6) İssi M, Gülaçtı İ, Kızıl Ö, ve ark. Kliniğimizde gözlemlenen ve RT-PCR ile doğrulanan mukoza hastalığı olguları. FÜ Sağlık Bil Dergisi 2006; 20: 253-258.

7) Özkul A, Çabalar M, Bilge S, Akça Y, Burgu İ. Süt sığırcılığı işletmelerinde rastlanan IBR/IPV ve BVD virus enfeksiyonlarının infertilite olgularındaki rolü. Ankara Üniv Vet Fak Derg 1995; 42: 381-387.

8) Radostits OM, Gay CC, Hinchcliff KW, Constable PD. Veterinary Medicine. 10th Edition, Edinburgh, London, New York, Oxford, Philadelphia, St Louis, Sydney, Toronto: Saunders Elsevier, 2008.

9) Smith BP. Large Animal Internal Medicine. 4th Edition, St Louis, Missouri: Mosby Elsevier, 2009.

10) Ok M. Bovine viral diyare mukozal hastalığı. İn: Cebecioğlu A. (Editor). Ruminantlarda Yaz Sorunları Beslenme ve Hastalıkları. İstanbul: İnfovet, 2010: 72-81.

11) Batmaz H. Sığırların İç Hastalıkları. Semptomdan Tanıya Tanıdan Tedaviye. Genişletilmiş 2. Baskı, Bursa: F. Özsan Mat. San. ve Tic. Ltd. Şti., 2010.

12) Bulut O, Avcı O, Yapıcı O, Yavru S, Şimşek A. Abort problemli sığırlarda bovine viral diarrhea virus enfeksiyonunun serolojik ve virolojik araştırılması. Eurasian J Vet Sci 2013; 29: 159-62.

13) İssi M, Gül Y, Baydar E, Gürçay M, Tümer KÇ, Parmaksız A. Kongenital ve anomalili bovin viral diyare virus enfeksiyonları. 10. Ulusal Veteriner İç Hastalıkları Kongresi (Uluslararası Katılımlı), 143, Kapadokya, 27-30 Haziran 2013.

14) İssi M, Gül Y, Gürçay M, Gök T. Elazığ yöresindeki koyunlarda saptanan pestivirus enfeksiyonu. FÜ Sağ Bil Vet Derg 2012; 26: 165-169.

15) Kayacan G. Konya ve Çevresinde Bulunan Süt Sığırcılığı İşletmelerindeki Hayvanlara Ait Kan ve Süt Serumlarında Bovine Viral Diarrhoea Virus (BVDV)’una Karşı Oluşan Antikorların ELİSA ile Araştırılması. Yüksek Lisans Tezi, Konya: Selçuk Üniversitesi, Sağlık Bilimleri Enstitüsü, 2008.

16) Yavru S, Şimşek A, Kale M, ve ark. Sütçü sığırların kan ve süt serumlarında Bovine Viral Diarrhea Virus antikorlarının ELİSA ile belirlenmesi. Eurasian J Vet Sci 2013; 29: 97-102.

17) Yıldırım Y, Yılmaz V, Kalaycıoğlu AT, et al. An investigation of a possible involvement of BVDV, BHV-1 and BHV-4 infections in abortion of dairy cattle in kars district of Turkey. Kafkas Univ Vet Fak Derg 2011; 17: 879-883.

18) Yeşilbağ K, Alpay G, Tuncer P. Bir süt sığırcılığı işletmesinde bovine viral diarrhoea (BVD) virus enfeksiyonun kontrol ve eliminasyonu. Uludağ Üniv Vet Fak Derg 2012; 31: 11-7.

19) Hilbe M, Stalder H, Peterhans E, et al. Comparison of five diagnostic methods for detecting bovine viral diarrhea virus infection in calves. J Vet Diagn Invest 2007; 19: 28-34.

20) Yan L, Zhang S, Pace L, et al. Combination of reverse transcription real-time polymerase chain reaction and antigen capture enzyme-linked immunosorbent assay for the detection of animals persistently infected with bovine viral diarrhea virus. J Vet Diagn Invest 2011: 23; 16-25.

21) Bilal T. Veteriner Hekimlikte Muayene Yöntemleri. İstanbul: Nobel Matbaacılık, 2012.

22) Turgut K. Veteriner Klinik Laboratuvar Teşhis. Genişletilmiş 2. Baskı, Konya: Bahçıvanlar Basım Sanayi AŞ, 2000.

23) Plant JW, Littlejohns IR, Gardiner AC, Vansis JT, Muck RA. Immunological relationship between border disease, mucosal disease and swine fever. Vet Rec 1973; 92: 455.

24) Yeniyurt H, Vuran A. “Siyah-Beyaz Alaca (Holstein Friesian”. http://www.veteriner.cc/sigir/holstein.asp/11.12.2013.