[ Ana Sayfa | Editörler | Danışma Kurulu | Dergi Hakkında | İçindekiler | Arşiv | Yayın Arama | Yazarlara Bilgi | E-Posta ]
Fırat Üniversitesi Sağlık Bilimleri Dergisi (Veteriner)
2000, Cilt 14, Sayı 1, Sayfa(lar) 115-127
[ English ] [ PDF ]
TÜRKİYE'DE SIĞIR HYPODERMOSİS'İ ÜZERİNE EPİDEMİYOLOJİK ARAŞTIRMALAR
Fahri SAYIN1, Ahmet KALKAN2, Zafer KARAER1
1A.Ü Veteriner Fakültesi, Protozooloji ve Entomoloji Bilim Dalı, Ankara-TÜRKİYE
2Tarım ve Köyişleri Bakanlığı, Hastalıklar Koruma ve Kontrol Genel Müdürlüğü, Ankara-TÜRKİYE
Anahtar Kelimeler: Türkiye, Sığır, Hypodermosis, Epidemiyoloji

Türkiye'de sığırlarda Hypoderma enfestasyonu ile ilgili epidemiyolojik bir çalışma yapılmıştır. Bu çalışma Türkiye'nin 7 coğrafik bölgesinde toplam 21 coğrafi bölümde, 68 çalışma ünitesinde gerçekleştirilmiştir.

Araştırma yöntemi olarak, her ünitede haftada bir defa mezbahada kesilen sığırlar üzerinde Hypoderma larvaları araştırılmış, bulunan larvalar toplanmış ve tür identifikasyonu yapılmıştır. Diğer tarafdan yine her ünitede merada otlayan sığırlar 15 günde bir defa palpasyonla Hypoderma larvası şişlikleri bakımından kontrol edilmişler ve bulunan larva şişlikleri sayılmıştır.

Türkiye'nin bütün coğrafi bölgelerinde mezbahalardan elde edilen toplam larvaların %86'nın Hypoderma bovis'e %14'nünün Hypoderma lineatum'a ait olduğu saptanmıştır. Bu iki türün kompozisyonu, sırasıyle Karadeniz bölgesinde %91, %9; Marmara'da %81, %19; Ege'de %68, %32; Akdeniz'de %83, %17; İç Anadolu'da %93, %7; Doğu Anadolu'da %97, %3 ve Güneydoğu Anadolu'da %80, %20 olarak bulunmuştur.

Merada canlı sığırlar üzerinde yapılan çalışmalardan Hypoderma enfestasyonunun Karadeniz'de %28.3, Marmara'da %28.0, Ege'de %41.6, Akdeniz'de %33.0, İç Anadolu'da %38.9, Doğu Anadolu'da %41.9, Güneydoğu Anadolu'da %47.8 olduğu görülmüştür.

Sığır başına düşen ortalama larva sayısının Karadeniz'de 7.0, Marmara'da 12.1, Ege'de 8.0, Akdeniz'de 6.2, İç Anadolu'da 8.7, Doğu Anadolu'da 5.6, Güneydoğu Anadolu'da 5.1 olduğu tesbit edilmiştir. Bununla beraber araştırma odaklarında bir hayvan üzerindeki Hypoderma larvalarının 45-50 arasında değiştiği görülmüştür.

Diğer tarafdan Hypoderma enfestasyonunun nisbetinin dağlık bölgede otlayan sığırlarda %27.1, ovalık bölgede otlayanlarda %23.7, kurak bölgede otlayanlarda %31.2, rutubetli bölgede otlayanlarda %25.5, çıplak bölgede otlayanlarda %38.2 ve ormanlık bölgede otlayanlarda %36.5 olduğu görülmüştür.

Sığırlarda Kasım-Nisan ayları arasında 2'nci dönem, Ocak-Mayıs ayları arasında 3'üncü dönem Hypoderma larvalarının bulunduğu, mezbahada yapılan çalışmalardan, ortaya çıkmıştır.

Ocak-Şubat ayları arasında sığırların sırt derisi altında larva yoğunluğunun arttığı, Şubat-Mayıs ayları arasında sırt derisinde larva deliklerinin açıldığı, Şubat-Haziran ayları arasında larvaların sırt derisi altından çıkarak, deliklerden, toprağa düştüğü merada yapılan çalışmalardan anlaşılmıştır.

Bu bulgulardan, Haziran-Ağustos ayları arasında toprakta bulunan pupadan çıkan olgun Hypoderma sineklerinin merada otlayan sığırların kıllarına yumurta bıraktıkları, Temmuz-Eylül ayları arasında bu yumurtalardan çıkan 1'inci dönem larvaların deriyi delerek sığırın derialtı dokusuna girdikleri kanısına varılmıştır.


[ English ] [ PDF ]
[ Ana Sayfa | Editörler | Danışma Kurulu | Dergi Hakkında | İçindekiler | Arşiv | Yayın Arama | Yazarlara Bilgi | E-Posta ]