Tüm dünya ülkelerinde ve Türkiye'de koyun ve koyun ürünleri ekonomik bakımdan büyük değer taşır. Halkın hayvansal besin ihtiyacının karşılanmasında koyunun payı oldukça büyüktür. Sosyo-ekonomik yapıdaki değişmeler, kültürel gelişmeler ve nüfus artışı Türk halkının hayvansal proteine özellikle et tüketimine ilgisini artırmıştır
1. Türkiye'de koyun yetiştiriciliği hayvancılık faaliyetleri içinde önemli bir yere sahiptir. Koyunların, sığırların değerlendiremediği kısıtlı mera alanlarını daha iyi değerlendirmesi, ekstansif ve yarı entasif koşullarda verimlerini daha az maliyetli olarak ortaya koyması, koyun yetiştiriciliğini daha önemli bir hale getirmiştir. Özellikle son yıllarda küresel ısınmanın hayvanlar üzerine olumsuz etkilerinin melez ırklarda daha çok gözlendiği dikkate alındığında yerli ırkların önemi daha da artmıştır. Bunun nedeni olarak yerli ırkların uzun yıllar boyunca bulundukları coğrafyaya tamamen adapte olup verimlerini ve yaşamlarını sürdürmeleri gösterilmektedir. Türkiye de bu ırklardan biride sayıca en fazla olan Akkaraman koyun ırkıdır, toplam 31.115.190 baş Türkiye koyun varlığı içinde birinci sıradadır
2. Türkiye koyun varlığı da 129.650.518 baş koyuna sahip olan Avrupa birliği içinde yadsınamaz bir öneme sahiptir
3. Uzun yıllar boyunca Akkaraman koyun ırkının farklı melezleri oluşturulmaya çalışılsa da saf ırk olarak yetiştirilen Akkaraman koyununun varyeteleri olan Kangal ve Karakaş yetiştiriciliğine üreticiler tarafından önemini yitirmeden birçok ilde devam edilmektedir. Bu illerden bir tanesi de Elazığ ve ilçeleridir.
Koyun yetiştiriciliğinde ekonomik değere sahip kriterlerden bir tanesi de koyunların döl verimi oranının yüksekliğidir. Bu amaçla döl veriminin belirlendiği birçok koyunculuk araştırma makalesi yayınlanmıştır4-8. Bazı araştırma sonuçlarına göre ortalama kuzu sayısını Akçapınar ve ark.4 Akkaraman koyun ırkında 1.15, Gökdal ve ark.5 Akkaraman Karakaş'da 1.07, Gökdal ve ark.6 Akkaraman Karakaş'da 1.08, Aygün ve Karaca7 Akkaramanlarda 1.33, Tekerli ve ark.8 farklı yıllardaki Akkaramanlarda 1.33, 1.33 ve 1.38 olarak belirlemişlerdir.
Kuzuların yaşama gücü, bulundukları bölgeye adaptasyonlarının sağlanmasında önemli bir faktördür. Yaşama gücünün yüksekliği ise koyunculukta etkin bir ekonomik değerdir. Esen ve Yıldız9 Akkaraman ve Sakız x Akkaraman'da yaşama gücü değerlerini %68.965, %78.571; Akçapınar ve ark.4 Akkaraman, Kıvırcık x Akkaraman ve Sakız x Akkaramanda sırasıyla %89.50, %87.05, %92.92; Gökdal ve ark.6 Akkaraman Karakaş da %87.99, Akçapınar ve Kadak10 Akkaraman da %77.50; Çolakoğlu ve Özbeyaz11 Akkaraman koyun ırkında %81, Tekerli ve ark.8 Akkaraman da %100 olarak bulmuşlardır.
Farklı günlerde sütten kesilen Akkaraman kuzularda sütten kesim ağırlıkları da farklılıklar göstermiştir, buna göre farklı aylık yaşlarda canlı ağırlıklar belirlenmiştir. Akçapınar ve ark.4 Akkaramanda 23.69 kg, Gökdal12 Akkaraman Karakaş da 27.19 kg, Esen ve Yıldız9 Akkaraman, Sakız x Akkaraman 20.23–19.03 kg; Çolakoğlu ve Özbeyaz11 Akkaraman da 33.667 kg, Gökdal ve ark.13 Akkaraman Karakaş da 25.09 kg olarak bildirmişlerdir.
Beden ölçüleriyle verimlilik arasında önemli bir ilişki mevcuttur14. Çetin ve Akçapınar15 Karacabey Merinoslarında cidago yüksekliği ve vücut uzunluğunu 64.26–59.77; Gökdal12 Akkaraman Karakaşlarda vücut uzunluğu, cidago yüksekliği ve göğüs çevresini sırasıyla 65.18, 68.81 ve 93.61 cm; Esen ve Yıldız9 Akkaraman ırkında cidago yüksekliği, vücut uzunluğu ve göğüs çevresini sırasıyla 58.37, 56.25 ve 74.50 cm olarak belirlemişlerdir.
Süt, yüksek değerli ve yavrunun çeşitli besin ihtiyaçlarını karşılayabilen bir besin maddesi olup, koyunlarda süt; kuzunun hayatta kalması ve sonrasında sütten kesime kadar canlı ağırlık kazanmasında çok etkili bir faktördür. Süt yavru beslenmesinde temel ham maddesi olmasının yanı sıra gıda endüstrisinin de önemli ham maddelerindendir. Koyunlarda ırklara göre süt verim miktarları farklı değerler gösterir16. Akkaraman ve varyetelerinde laktasyon süt verimini Gökdal ve ark.6 56.77 L, Atmaca17 51.6 L, Altın ve Çelikyürek18 65.0 L, Yıldız ve Denk19 39.73 kg, Gökdal ve ark.5 62.96 L olarak bildirmişlerdir.
Bu çalışma Elazığ ilinde 1322 metre rakımda yetiştirilen, bakım ve beslemesine özen gösterilen 4 yaşlı Akkaraman koyunların ve onlardan elde edilen kuzuların büyüme, yaşama gücü, süt verim özellikleri ve beden ölçülerinin tanımlanması amacıyla yapılmıştır.
)
)
)
)
)
)
