Kars ve yöresinde coğrafi yapının ve iklimin tarıma uygun olmaması ve yörede geniş mera alanlarının bulunması nedeniyle hayvancılık birçok ailenin önemli geçim kaynağı konumundadır. Ancak yöredeki çiftçilerin ekonomik durumlarının düşük olması nedeniyle hayvancılık modern bir şekilde yapılamamakta, sonuç olarak da salgın ve paraziter hastalıklarda ciddi sorunlar yaşanmaktadır. Özellikle paraziter hastalıklar latent enfeksiyonlar halinde seyrettiğinden dolayı klinik olarak fark edilmemekte ve ekonomik kayıplara neden olmaktadır
3,4,29. Paraziter bir hastalık olan toksoplazmozis, T. gondii tarafından oluşturulan insanlar da dâhil olmak üzere sığır, koyun, keçi gibi çiftlik hayvanlarında ve kanatlılarda görülen zoonoz bir hastalıktır
3. Paraziter zoonozlar içerisinde önemli bir yere sahip olan toksoplazmozis halk sağlığı yönünden de oldukça önemli olup özellikle hamile kadınlarda düşüklere, anomalilere ya da ölü doğumlara neden olmaktadır
4,30-32. Kars ilinde yapılan bir çalışmada gebe kadınlarda toksoplazma IgG antikorlarına bakılmış ve % 20.3 pozitiflik bildirilmiş olup yapılan bu çalışma halk sağlığı açısından önemini ortaya koymaktadır
33.
Özellikle kedi besleyenler, veteriner hekimler, hayvancılıkla uğraşanlar ve mezbaha çalışanları gibi meslek grupları riskli grubu oluşturmaktadır 4,11. Türkiye’de yapılan çalışmalarda çiftçi, mezbaha çalışanı ve kasap gibi meslek gruplarında T. gondii seroprevalansı %10-72.8 arasında olduğu bildirilmiştir 34-36.
Toksoplazmozis dünyada ve Türkiye’de yaygın olarak görülen paraziter bir enfeksiyondur 29,37. Dünyanın birçok bölgesinde gözlenen bir enfeksiyon olan toksoplazmozisin prevalansı %0-92 arasında tespit edilmiştir 10-12. Koyunlarda toksoplazmozisin prevalansı İtalya’da %28.5 13, Suudi Arabistan’da %52.2 15 iken Avrupa’da ise keçilerde T. gondii’nin prevalansı %5-91 arasında 1, Çek Cumhuriyeti’nde keçilerin seroprevalansı ise %21-82 arasında tespit edilmiştir 16,17. T. gondii’nin seroprevalansı Türkiye’nin değişik bölgelerinde %7.1-88.7 arasında tespit edilmiştir 8,9,12,18,19,21. Kars yöresinde ise yapılan çalışmalarda T. gondii seroprevalansı koyunlarda ELISA yöntemiyle %95.7 ve SFDT ile %90.9 4, Akça ve Mor’un 22 sığırlar üzerinde yaptığı başka bir çalışmada seroprevalans %93.5 ve Erkılıç ve ark’nın 23 kedilerde yapmış olduğu bir çalışmada ise seroprevalans %44.1 olarak bildirilmiştir. Çalışmamızda da açık prevalans (koyunda %8.9, %10.9, %12.7) ve keçide (%10.9, %14.3, %15.3) olmasına rağmen gerçek prevalans koyun ve keçide %0.1 olarak belirlendi. Bu oran diğer çalışmalarla kıyaslandığında daha düşük olduğu görülmekle beraber; muhtemelen bunun nedeni kullanılan hayvan türlerine, son konak sayısının çalışma bölgeleri arasında farklılık göstermesine, kullanılan serolojik yöntem tipine ve serolojik testin yüksek sensitivitesiyle ilişkili olabilir.
Çalışmada ayrıca çalışma merkezleri arasında en yüksek seropozitiflik koyunda; %38.7 oranı ile Susuz’da, keçi de ise %31 ile Merkez’de belirlendi. Koyunda; Merkez, Arpaçay ve Selim’de, keçide ise Kağızman ve Selim’de seropozitiflik saptanmamış olup farklılığın nedeni; farklı bakım besleme koşulları yanı sıra son konak sayısındaki farklılık olabilir.
Bir hastalığın yaygınlığını tahmin ederken ortaya çıkabilecek bazı yanlış pozitif veya negatif sonuçlar nedeniyle, serolojik bir testin yorumu zordur. Bu nedenle gerçek prevalans (gerçekten hasta olanların/antikor taşıyanların sayısı) ve açık prevalans (içerisinde az sayıda da olsa yanlış pozitiflerin bulunduğu) 38 ayırmak için bir gereklilik ortaya çıkmaktadır. Bu çalışmada, test sensitivitesi (SE) %100 ve spesifitesi (SP) %87.2 ile gerçek prevelans, açık prevelans değerlerine göre hesaplandı. Rogan-Gladen formülü 28 ile tüm hayvanlardan örnek almadan toksoplazmozisin gerçek prevalansı ortaya konulmuştur. Özellikle hastalığın Türkiye gibi endemik olduğu ülkelerde hastalığın subklinik seyretmesi teşhisi zorlaştırmaktadır. Bu nedenle bir ELISA tekniği kullanılarak sunulan yaygınlık çalışmaları, T. gondii enfeksiyonunun mevcut durumu hakkında yararlı bilgiler sağlayarak halk sağlığı açısından gerekli tedbirlerin alınması ve hastalık kontrol uygulamalarına katkıda bulunacaktır.
)
)
