Diğer taraftan toplanan erkek ve dişi keneler laboratuarda bir dakika % 1'lik flumethrin ile temas ettirildi. Çoğunun 1. ve 2. saatte, az sayıda doymuş dişinin ise 4. saate öldükleri gözlendi. Dişi kenelerin tedaviye daha dirençli oldukları görüldü.

Sonuç olarak, hayvanlarda ilaca bağlı hiçbir reaksiyonun görülmediği, ilacın birinci günde % 93,5, 7. günde % 100 oranında keneleri öldürdüğü ve kenelere karşı 28. güne kadar koruma sağladığı anlaşıldı.

Kenelerle mücadele amacıyla bugüne kadar yapılan çalışmalarda kullanılan formülasyonlardan etken maddesi flumethrin olan ilaçların pour-on uygulanması oldukça etkili bulunmuştur^7-14. Flumethrin, pyretroid Tip II grubundan sentetik bir insektisittir. Sinir iletimi esnasında sodyum geçirgenliği artışının uzun süreli geciktirilmesine neden olarak choreathetosis ve salivasyonla karakterize bir zehirlenmeye yol açar^15,16.

Bu çalışma, saha şartlarında ve laboratuarda kenelere karşı % 1'lik flumethrin (Flutick® P.O.)'nin etkinliğini araştırmak amacıyla yapılmıştır.

Tedavi grubundaki koyun ve keçilere sırt çizgisi boyunca 1 ml / 10 kg dozda % 1'lik flumethrin (Flutick® P.O.) pour-on solüsyonu döküldü. İlaç uygulamasından sonraki 4. saat ve 1., 7., 14., 21. ve 28. günlerde tedavi ve kontrol grubundaki hayvanlarda önceden kene tespit edilen işaretli noktalar gözden geçirildi. Canlı kene sayıları protokollere kaydedildi. Kayıtlardan ilacın etkinliği % olarak verilen formülle Drummond, Whestone & Miller (1981)'e atfen belirlendi¹⁷.

Kontrol grubu kene sayısı – Tedavi grubu kene sayısı x 100
                      Kontrol grubu kene sayısı

Diğer taraftan sürüde geri kalan hayvanlardan toplanan 56 adet dişi ve 24 adet erkek kene olmak üzere toplam 80 kene laboratuarda % 1'lik flumethrin'in pour-on solüsyonu emdirilmiş filtre kağıdı üzerinde bir dakika süreyle hareket ettirildi. Bu süre sonunda keneler petri kutularına alınarak inkübatöre konuldu. Kenelerin canlı olup olmadıkları bir saat aralıklarla kontrol edildi.

Büyütmek İçin Tıklayın

Tablo 1: Deneme öncesi ve sonrası tedavi ve kontrol grubundaki hayvanlarda tespit edilen kene sayısı ve oranları.

Tedavi grubunda uygulamadan sonra birinci gündeki muayenelerde 21 adet canlı kene tespit edildiğinden ilacın etkisinin % 93,5 olduğu görüldü. Hayvanların üzerinde az sayıda ölü keneye rastlandığı halde diğer günlerdeki muayenelerde ölü kenelere rastlanmadı. Ancak 28. günde hayvanlarda 36 adet canlı keneye rastlandı. İlacın uygulanması esnasında ve sonrasında hayvanlarda herhangi bir reaksiyon görülmedi.

Diğer taraftan, laboratuarda belirlenen saatlerde yapılan kontrollerde ölen kenelerin sayıları Tablo 2‘de gösterildi.

Büyütmek İçin Tıklayın

Tablo 2: Laboratuar denemelerinde belirlenen saatlerde ölü kene sayısı ve oranları.

Bu tablodan, kenelerin büyük bir oranda 1. ve 2. saatte, geriye kalanların 4. saatte öldükleri ve dişilerin erkeklere göre ilaca daha dayanıklı oldukları anlaşılmaktadır.

Liebish ve Beder^12, Dermacentor marginatus'la enfeste koyunlarda 1 mg/kg dozda pour-on kullanılan % 1'lik flumethrin'in tedavi ve korunmada oldukça etkili olduğunu, Werner ve ark.^14, Moğolistan'da hayvan başına düşen 8.8 adet Dermacentor nuttalli ile enfeste bir koyun sürüsüne ilacın pour-on uygulanmasını müteakip 13. günde kene sayısının en düşük seviyeye indiğini ve 26. güne kadar hafif bir yükselme görüldüğünü bildirmişlerdir. Hamel^10, Namibia'da Hyalomma truncatum ile enfeste Karakul koyunlarında % 1'lik flumethrin pour-on kullanılmasını müteakip bir hafta süreyle kenelerin yok edildiğini ve yaklaşık dört haftalık bir koruma sağladığını bildirmiştir. Shimizu ve ark.¹³ ise Japonya'da flumethrin formulasyonunun pour-on olarak uygulandığı yıllarla ilişkili olarak meradaki kene sayısı ile otlayan sığırların üzerindeki kene sayısının dikkati çekecek düzeyde azaldığını tespit etmişlerdir.

Akkaya ve ark.^7, yaptıkları çalışmalarında koyunlarda % 1'lik flumethrin'in pour-on uygulanmasını müteakip 24. saatte yaptıkları muayenede tedavi grubundaki hayvanlardaki kene miktarının % 53 oranında düştüğünü, en yüksek oranın ise 5. günde (% 99,8) görüldüğünü ve 8. güne kadar doymuş keneye rastlamadıklarını bildirmişlerdir. Dumanlı ve Yılmaz^8, koyun ve keçilerde kene enfestasyonlarına karşı flumethrin'in çeşitli formulasyonlarını kullandıkları çalışmalarında % 1'lik flumethrin'in 0.5 ve 1 mg/kg dozda pour-on uygulamasını müteakip oldukça etkili olduğunu, koyunlarda dört hafta ve keçilerde ise üç hafta süreyle koruma sağladığını bildirmişlerdir.

Bu çalışmada % 1'lik flumethrin'in koyun ve keçilerde pour-on uygulanmasını müteakip tedavi grubundaki hayvanlarda tedavi sonrası birinci günde muayenelerde % 93,5, 7. günde % 100 etkili olduğu ve 28. güne kadar koruma sağladığı tespit edilmiştir. Diğer taraftan sürüdeki diğer hayvanların üzerinden toplanan erkek ve dişi kenelerin laboratuarda % 1'lik flumethrin ile bir dakikalık sürede temas ettirilmesi sonucu tamamının çoğunlukla 1. saatte olmak üzere 4. saate kadar öldükleri gözlenmiştir.

Sonuç olarak, koyun ve keçilerde flumethrin (Flutick® P.O.)'in % 1'lik solüsyonunun pour-on uygulanmasında kenelere karşı etkili olduğu, ilaç uygulaması esnasında ve sonrasında hayvanlarda herhangi bir reaksiyona sebep olmadığı ve en az 4 hafta süre ile koruma sağladığı tespit edilmiştir.

1) Göksu K, Tüzer E. Kenelerin neden oldukları hastalıkların önemi. İÜ Vet Fak Derg., 1998; 7: 1, 69-113.

2) Güler S, Özer E, Erdoğmuş SZ, Bektaş İ. Malatya ve bazı Güneydoğu Anadolu illerinde sığır, koyun ve keçilerde bulunan kene (İxodidae) türleri. Doğa-Tr J Vet Anim Sci., 1993; 17, 229- 231.

3) Karaer Z, Yukarı BA, Aydın L. Türkiye keneleri ve vektörlükleri. Özcel MA, Daldal N. eds. Parazitolojide Artropod Hastalıkları ve Vektörler. İzmir: Türkiye Parazitoloji Derneği, Yayın No: 13. 1997; 363-434.

4) Oytun HŞ Keneler zararları ve savaş çareleri. Y. Z. E., Basımevi, Ankara, 1947;109.

5) Özer E. Arthropodoloji ders notları. FÜ Vet Fak Yay Elazığ, 2001; 136-151.

6) Soulsby EJL. Helminths, Arthropods and Protozoa of Domesticated Animals. Seventh. Ed, Bailliere Tindal, London, UK 1982.

7) Akkaya H, Vuruşaner C, Gargılı A, Gülanber A, Arslan MÖ. Kıvırcık koyunlarda kene enfestasyonlarına karşı % 1 flumethrin'in etkisi. T Parazitol Derg., 1994; 18: 1, 68-73.

8) Dumanlı N, Yılmaz H. Koyun ve keçilerde kene enfestasyonlarına karşı flumethrin'in etkisi üzerine araştırmalar. SÜ Vet Fak Derg., 1992; 8: 1, 17-19.

9) Garg SK, Katoch R, Bhushan C. Efficacy of flumethrin pour-on against Damalinia caprae of goats (Capra hircus) Trop. Anim Health and Product., 30, 273-278.

10) Hamel HD. Efficacy of Flumethrin 1 % Pour-on Against Hyalomma truncatum in Karakul sheep in Namibia. Vet Med Rev., 1987; 1, 43-50.

11) Hardeng F, Baalsrud KJ, Øvernes G. Controlling tick infestations and diseases in sheep by pour-on formulations of synthetic pyrethroids. A field study. Vet Res Comm., 1992;16: 6, 429-436.

12) Liebish A, Beder G. Tick control (Ixodidae: Dermacentor marginatus) with flumethrin 1 % pour-on in sheep. Vet Med Rev., 1988;1: 9-17.

13) Shimizu S, Nojiri K, Matsunaga N, Yamane I, Minami T. Reduction in tick numbers (Haemaphysalis lognicornis), mortality and incidence of Theileria sergenti infection in field grazed calves treated with flumethrin pour-on. Vet Parasitol., 2000; 92, 129-138.

14) Werner G, Posch G, Ilchmann G, Hiepe TH. Exploratory studies on the efficacy of Bayticol Pour-on in sheep, cattle and camels in the People's Republic of Mongolia. Vet Med Rev., 1989; 60: 1-2, 40-42.

15) Anonim http://www.fluorideaction.org/pesticides/ flumethrin.eu.june.1998.pdf Committee for Veterinary Medicinal Products. Flumethrin. Summary Report (1). June 1998. EMEA/MRL/469/98-FINAL. The European Agency for the Evaluation of Medicinal Products.

16) Soderlund DM, Clark JM, Sheets LP, et al. Mechanisms of pyrethroid neurotoxicity: implications for cumulative risk assessment. Toxicology, 2002;171: 3–59.

17) Mekonnen S. Efficacy of flumethrin 1 % pour-on against ticks on cattle under field conditions in Ethiopia. Onderstepoort J Vet Res., 2000; 67, 235-237.