Deneme düzeni: Araştırma özel bir işletmenin
damızlık kümeslerinde yürütülmüştür. Araştırmada 3000
başlık 2 erkek ve 2 dişi toplam 4 Ross-308 sürü
kullanılmıştır. Kontrol ve test grupları 1 erkek ve 1 dişi
sürü şeklinde oluşturulmuştur. Damızlık yetiştiriciliği
yapılan bu işletmede erkekler ve dişiler büyütme
dönemleri için ayrı kümeslerde yetiştirilip, üretim
döneminde belirli oranlarda karıştırılarak üretimin
yapıldığı kümeslere nakil edilmektedir. İşletmede etlik
piliç ebeveynleri için uygulanan ışıklandırma programı
Tablo
1'de verilmiştir.
Kontrol ve test grupları 21 haftalığa kadar aynı
aydınlatma programına tabii tutulmuş, 21. hafta beyaz
ışığa geçilmiş ve ışığın şiddeti de tedrici olarak >40 lüx
civarına getirilmiştir. Beyaz ışık uygulamasından bir hafta
sonra sadece test gruplarında 22-24. haftalarda piliçler 3
günlük aralıklarla her uygulamada yarım saat süreyle 8
lüxten 20 lüxe kadar artan ışık şiddetinde sarı ışığa
maruz bırakılmış, bu uygulama 4 kez yapılmıştır. Kontrol
gruplarında münferit program takip edilmiştir. Kimyasal
analizler için kullanılacak kan materyali 24. haftada her
kümeste uygulamayı müteakip bir saat içinde koltuk altı
toplardamarından alınmıştır. İncelenen parametreler için
her gruptan 15 erkek, 15 dişi materyal seçilmiştir. Kan
numuneleri analizler yapılıncaya kadar -30 °C'de
muhafaza edilmiştir. Vücut sıcaklıkları aynı
hayvanlardan, kan örnekleri alınmadan önce hayvanların
kloakasından dijital termometre ile ölçülmüştür.
Kimyasal analizler: EDTA'lı tüplere yeterli miktarda
alınan kan numuneleri en kısa zamanda laboratuvara
getirilmiştir. Kanlar 3000 rpm'de 5 dakika santrifüj
edildikten sonra plazmaları ayrılmıştır. EDTA'lı kanlar
serum fizyolojik ile 3 defa yıkanarak eritrositler çalışmada
kullanılmak üzere -30ºC'de muhafaza edilmiştir.
Eritrositlerde süperoksit dismutaz (SOD), katalaz (CAT),
glutatyon peroksidaz (GSH-Px), glutatyon (GSH),
hemoglobin miktarlarının, plazmada ise malondialdehit
(MDA) ile hemoglobin miktarlarının tayinleri yapılmıştır.
Plazma lipid peroksidasyon tayini için; MDA,
Matkovics ve ark.16 tarafından modifiye edilen Placer
ve ark.17 yöntemine göre ölçülmüştür. Bu yöntem lipid
peroksidasyonunun aldehit ürünlerinden biri olan
MDA'nın tiyobarbitürik asit (TBA) ile reaksiyonu temeline
dayanır. Oluşan MDA, TBA ile pembe renkli bir kompleks
oluşturmakta absorbansı 532 nm'de spektrofotometrik
olarak ölçülerek lipid peroksidasyonunun derecesi
saptanmaktadır.
Eritrosit SOD aktivitesinin tayini, ksantin-ksantin
oksidaz sistemi ile üretilen süperoksit radikalinin nitroblue
tetrazolium'u (NBT) indirgeyerek renk oluşması esasına
dayanan Sun ve ark.18'nın bildirdiği metoda göre
yapılmıştır. Bu şekilde üretilen süperoksit radikalinin
NBT'yi indirgemesi 560 nm'de maksimum absorbans
veren mavi renkli formazon oluşumu ile sonlanır.
Eritrosit GSH-Px aktivitesinin tayini, Lawrance ve
Burk19'un yöntemine göre ölçülmüştür. Hemolizattaki
GSH-Px, GSH'yi ve glutatyon disülfit bağını okside
ederler. Renk ajanı olarak 5,5-ditiyo-bis [2-nitrobenzoik
asit] (DTNB) solüsyonu ile karıştırılması sonucu hem kör
hem de örneklerde meydana gelen sarı renk
kompleksinin 412 nm'de spektrofotometre ile okunması
sonucu belirlenir.
Eritrosit CAT aktivitesi Aebi20'nin yöntemine göre
yapılmıştır. CAT enzimi hidrojen peroksiti (H2O2) yıkarak
su (H2O) ve oksijene (O2) dönüştürür.
Eritrosit GSH düzeyi Sedlak ve Lindsay21'ın tarif
ettiği şekilde belirlenmiştir. Bu metot renk ajanı olarak
DTNB eklendiğinde sülfhidril gruplarının oldukça stabil
sarı renk oluşturması temeline dayanan
spektrofotometrik bir yöntemdir.
Plazma protein miktarı Lowry ve ark.22'nın
yöntemine göre ölçülmüştür. Alkali bakır tartarat ayracı
peptid bağları ile kompleks yapar. Her 7 veya 8 amino
asit artığı 1 atom bakır bağlar. Fenol ayıracı, bakır ile
muamele edilmiş karışıma ilave edildiğinde mor-mavi
renk şekillenir. Oluşan renk spektrofotometrede 546
nm'de okunur.
Eritrositte hemoglobin tayini siyanomethemoglobin
yöntemi23 ile yapılmıştır. Ferrosiyanür hemoglobindeki
Fe+2'yi oksitleyerek Fe+3'e çevirir ve hemoglobinin
methemoglobine dönüşmesini sağlar. Bunu takiben
potasyum siyanid ile stabil bir pigment olan
siyanomethemoglobin meydana gelir. Oluşan renk
spektrofotometrede 546 nm'de okunur.
İstatistiki analiz: Aydınlatma programı, cinsiyet ve
bu parametreler arasındaki interaksiyonları incelemek
için araştırma 2 x 2 faktöriyel deneme düzeninde
hazırlanmış, veriler General Linear Model (GLM)
prosedürü kullanılarak çift yönlü varyans analizi ile
karşılaştırılmıştır24.