Köpeklerde kan P
4 ve/veya E
2 düzeylerinin tespiti,
seksüel siklus tespiti ile ovaryum kökenli tümörler gibi
patolojik olguların tespitinde kullanılan bir muayene
yöntemidir. Kullanılan hormon analiz yönteminin kısa
sürede en doğru ve ekonomik şekilde sonuç vermesi,
teşhis için oldukça önemli bir kriterdir
4-6.
Anöstrüste, E2 konsantrasyonunun 8-15 pg/mL
arasında değiştiği8, pik değerinin 17.2-97.7 pg/mL
olduğu9, diöstrüs döneminde ise bazal seviyelerde
bulunduğu belirtilmektedir10-12. Sunulan çalışmada
vaginal sitoloji ile anöstrüs ve diöstrüs dönemlerinde
olduğu belirlenen köpeklerin E2 düzeylerinin RIA ve
ECLIA yöntemlerine göre sırasıyla 6.26 pg/mL ve 6.20
pg/mL ile 4.45 pg/mL ve 4.46 pg/mL olduğu belirlendi.
Çalışmada elde edilen değerler diğer bildirimlerle8-12
uyumlu bulundu.
Plazma E2 konsantrasyonunun erken folliküler evrede
dereceli olarak arttığı13, östrüsün dördüncü gününde
ise proöstrüsten daha düşük bir düzeyde (18 pg/mL)
seyrettiği ifade edilmektedir. Ortalama E2
konsantrasyonun LH piki sırasında 44±9.2 pg/mL olduğu,
sonra hızlı bir şekilde azalarak östrüsün sonunda
(8.7±1.1 pg/mL) bazal seviyeye ulaştığı bildirilmektedir14. Sunulan çalışmada E2 düzeylerinin RIA ve ECLIA
yöntemlerine göre sırasıyla proöstrüs dönemlerinde
19.34 pg/mL ve 19.28 pg/mL, östrüsde 9.06 pg/mL ve
9.11 pg/mL olduğu belirlendi. Sözü edilen dönemlerde
gözlenen E2 düzeylerinin diğer çalışmalarla13,14
uyumlu olduğu gözlendi.
Ortalama plazma P4 konsantrasyonun proöstrüsün
son 12-48 saatinde bazal seviyede (<0,5 ng/mL) olduğu
bildirilirken, proöstrüsün sonunda veya östrüsün
başlangıcında yükseldiği aktarılmaktadır8,15-17.
Sunulan çalışmada P4 düzeyleri proöstrüs döneminde
RIA’de 1.14 ng/mL, ECLIA’de 1.20 ng/mL olduğu
belirlendi. Araştırmada vaginal sitoloji verilerine göre
proöstrüs döneminde olduğu belirlenen köpeklerin kan P4
düzeylerinin 0.5 ng/mL’den yüksek çıkması,
araştırmacıların8,15-17 da bildirdiği şekilde köpeklerin
geç proöstrüs döneminde olmasından kaynaklanabilir.
LH pikinden önce 0.5 ng/mL’yi aşarak yükselmeye
başlayan progesteron düzeyinin takip eden 15-25.
günlerde artışına devam ettiği ve LH piki sonrası 20-25.
günlerde 47±3.1 ng/mL’ye ulaştığı belirtilmektedir16,18-20. Bu çalışmada östrüste olan köpeklerde P4
düzeylerinin RIA ve ECLIA ile sırasıyla 15.68 ng/mL ve
15.44 ng/mL olduğu ve diğer dönemlere göre en yüksek
P4 düzeylerinin tespit edildiği gözlendi. Köpeklerde,
östrüsün P4 hormonu etkisi altında gerçekleşiyor olması21 da çalışmada elde edilen bulguları desteklemektedir.
Progesteron pikinin genellikle ovulasyondan sonraki
20-30 günde elde edildiği ifade edilmektedir22.
Sunulan çalışmada RIA ve ECLIA yöntemlerine göre
diöstrüs döneminde olduğu belirlenen köpeklerin P4
düzeylerinin sırasıyla 3.68 ng/mL ve 3.59 ng/mL olduğu
belirlendi. Bunun nedeninin ise vaginal sitoloji
değerlendirmelerine göre köpeklerin diöstrüste oldukları
belirlenmesine rağmen kan örneklerinin alındığı zamanın
P4 düzeyinin yükselmeye veya düşmeye başladığı
zaman ile uyum göstermesinden kaynaklandığı
düşünülmektedir.
Klinik uygulamalarda, P4 konsantrasyonu hakkında
bilgi sahibi olmak, klinik ve endokrinolojik karşılaştırma
sonrası kesin bir teşhise olanak sağlayabilmektedir23.
P4 tespiti için kullanılan yarı kantitatif metotlar kan
örneklerinin test edilmesine olanak vermelerine rağmen
yeterli oranda doğruluğa ve güvenilirliliğe sahip
değildirler24,25. RIA günümüzde hala önemini
koruyan bir kantitatif metottur. Pratikte RIA’ler radioaktifi
boşa harcama probleminin önlenmesi ve otomasyonun
sağlanabilmesi amaçlarıyla sıklıkla analizörler üzerinde
non-radio izotopik immunoassaylar ile yer
değiştirmektedirler23.
Sunulan çalışmada her bir hayvana ait serum
örneğinin RIA ve ECLIA yöntemleri ile belirlenen P4
(Şekil 1) ve E2 (Şekil 2) değerlerinin birbirine benzer ve
istatistiksel olarak önemli olduğu belirlendi (P<0.001;
r=0.998). Anckaert ve ark.26 yaptıkları
araştırmalarında kan P4 değerlerini MiniVidas ve ECLIA
ile karşılaştırmış ve her ikisi arasında elde ettiği sonuçlar
yönünden korelasyon gözlendiğini bildirmişlerdir.
Chapwanya ve ark.6 kemoluminisens assay (Immulit)
ve RIA yöntemleriyle köpeklerde kan P4 düzeylerini
karşılaştırdıkları çalışmalarında immulit assay tekniğinin
RIA ile benzer sonuçlar verdiğini belirtmektedirler. Bu çalışma da RIA yöntemiyle elde edilen sonuçların ECLIA
yöntemiyle elde elden sonuçlarla istatistiksel olarak
benzerlik gösterdiği tespit edildi.
Sonuç olarak, ECLIA’in köpeklerde serum P4 ve E2
konsantrasyonlarının tespitinde kullanılan RIA yöntemi
kadar doğru ve güvenilir bir yöntem olduğu kanısına
varıldı. Bununla birlikte, veteriner hekimlerin ve
akademisyenlerin bu tür steroid hormonların
analizlerinde hem zaman hem de ekonomik yönden
fayda sağlamaları nedeniyle ECLIA yönteminin RIA
yönteminin yerini alacak bir yöntem olduğu
düşünülmektedir.