Göz küresi evcil kanatlılarda lateral olarak orbita'ya
yerleşmiştir. Ördekte bulbus oculi küt koni şeklindedir.
Diğer evcil kuşlarda ise rotation elipsoidal bir şekildedir.
Kanatlı hayvanlar, çok iyi görüntü ve mükemmel bir
çözünürlükle büyük bir görüntü meydana getiren uygun
geniş gözlere sahiptir
13,14. Kuşlarda bulbus oculi
evcil tavukta olduğu gibi hemen hemen küreden,
baykuşta olduğu gibi tübüler forma kadar değişen çeşitli
şekiller gösterir. Bulbus oculi'nin bu görünümünü
koruması, göz içi basıncından ziyade sklera halkası ile
sürdürülür
15. Yapılan çalışmada, broiler (ROS 308)
civcivde bulbus oculi'nin ölçülen equator ve axis bulbi
externus uzunlukları, farklı ışık uygulamaları ve
oluşturulan farklı gruplarda Baumel ve ark.
15'nın
bildirdiği gibi dorsoventralden hafif basık küreye benzer
bir şekilde olduğu görüldü.
Li ve ark.6 civcivlerde normal göz gelişiminin
sürdürülebilmesi için günde minimum 4 saatlik bir
karanlık uygulamasının gerekli olduğunu ve bu
uygulamanın kesintiye uğratılmadan periyodik olarak
devam ettirilmesi gerektiğini bildirmişlerdir. Sunulan
çalışmada 16 saatlik ışık uygulaması sonucunda
gruplarda yapılan ölçümlerde zamanla linear olarak artan
bulbus oculi ağırlıkları tespit edildi. Ancak bu değerlere
aydınlatmanın etkisi anlamlı bulunmadı (P>0.05).
Sürekli aydınlatmaya maruz kalan tavuk ve hindilerde
ışıklandırma ile artan göz anomalilerinin olduğunu rapor
eden pek çok çalışma bildirilmiştir2,9,11,16-21. Sürekli aydınlatma ile (24 A-0 K) tavuklarda bulbus oculi
ağırlığında önemli artış olduğu ve bu artışın aydınlatma
süresince devamlı yükseldiği rapor edilmiştir1. Benzer
şekilde Schwean-Lardner ve ark.22 günde 23 saatlik
ışık uygulamasının diğer ışık programlarına göre (14, 17,
20 saatlik günlük ışık uygulaması) daha ağır göz
yapısına neden olduğunu belirtmişlerdir. Yapılan
çalışmada devamlı ışık uygulamasının bulbus oculi'nin
ağırlığı üzerindeki etkisi, güven aralığında yapılan
değerlendirmede anlamlı bulunmamıştır (P>0.05).
Kanatlı hayvanların gözlerinde, anormal ışık
kondisyonlarında camera posterior bulbi'de humor
aquosus'un biriktiği, bu durumun da gözün elastik yapısı
nedeniyle göz içi basıncını artırarak gözde ağırlık artışına
ve göz çaplarında genişlemeye neden olduğu bildirilmiştir11. Bu literatürde11 verilen bilginin aksine, yapılan
çalışmada uygulanan ışık kondisyonlarında axis bulbi
externus ve equator değerlerine ışığın etkisi önem arz
etmemekle beraber (P>0.05) zamanın etkisi anlamlı
bulunmuştur (P<0.05).
Sonuç olarak, çalışmadan elde edilen bulgular,
günlük 24 saatlik ve 16 saatlik ışık uygulamalarının
civcivlerde bulbus oculi'nin ağırlık ve çap değerleri
üzerinde önemli bir artışa neden olmadığını
göstermektedir. Ayrıca bu çalışma ile civcivlerde göz
gelişiminin sadece ışığa bağlı olmadığı ve diğer
faktörlerle birlikte değerlendirilmesinin daha uygun
olacağı kanaatine varılmıştır.